Jak naliczać zleceniobiorcy składkę chorobową?

Dla osób wykonujących umowę zlecenia ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Zleceniobiorca może więc być objęty tym ubezpieczeniem tylko wtedy, gdy zgłosi zleceniodawcy chęć przystąpienia do niego. Taką deklarację może złożyć w każdym momencie w okresie wykonywanego zlecenia. Składkę chorobową powinien mieć naliczaną za okres, w którym był objęty tym ubezpieczeniem.

Ubezpieczenie ze zlecenia w ZUS

Umowa zlecenia stanowi dla osoby ją wykonującej tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. emerytalno-rentowych i wypadkowego. Ubezpieczeniami tymi zleceniobiorca jest objęty od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania (a nie od daty zawarcia umowy) do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia. W tym samym okresie jest też objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Z obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wyłączeni są zleceniobiorcy będący uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami do ukończenia 26 lat.

Zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń w ZUS dokonuje zleceniodawca w ciągu 7 dni od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Jeśli zleceniobiorca podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i zdrowotnemu, wtedy zgłasza się go na druku ZUS ZUA.

Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu

Dla osoby wykonującej umowę zlecenia ubezpieczenie chorobowe zasadniczo jest dobrowolne. Trzeba jednak pamiętać, że zleceniobiorca może mu podlegać tylko w okresie, w którym jest objęty z umowy zlecenia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi.

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń (na druku ZUS ZUA), nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w ZUS. Zasada ta dotyczy wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, także więc zleceniobiorców. Od tej zasady jest jeden wyjątek - dotyczy on sytuacji, kiedy zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie złożone w ZUS w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, np. w ciągu 7 dni od rozpoczęcia wykonywania zlecenia. Wtedy objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA. Data jego przekazania do ZUS nie jest wówczas brana pod uwagę.

Podstawa wymiaru składki chorobowej

Składkę na ubezpieczenie chorobowe nalicza się ubezpieczonemu (także zleceniobiorcy) od tej samej kwoty, od której ma on naliczane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu do 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Taki sposób ustalania podstawy wymiaru składki chorobowej obowiązuje niezależnie od tego, czy dana osoba podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo czy jest nim objęta dobrowolnie.

Podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych dla zleceniobiorcy wynagradzanego w sposób kwotowy, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, uzyskiwany ze zlecenia. Przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia rozlicza się w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za miesiąc, w którym został on uzyskany lub postawiony do dyspozycji ubezpieczonego.

Ustalając u zleceniobiorcy podstawę wymiaru składek społecznych (zarówno emerytalnej i rentowej, jak i chorobowej) za dany miesiąc, zleceniodawca powinien uwzględniać wszystkie przychody, które zleceniobiorca otrzymał w danym miesiącu lub które postawiono mu do jego dyspozycji w danym miesiącu. Jeśli z tytułu wykonywanej umowy zlecenia zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez cały miesiąc, a do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpi w trakcie tego miesiąca, to składkę chorobową zleceniodawca powinien mu naliczyć od całej kwoty wynagrodzenia należnego i wypłaconego w miesiącu, w którym został objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Niejednokrotnie zdarza się jednak, że zleceniobiorca przystępuje do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w trakcie już wykonywanej umowy zlecenia i wynagrodzenie otrzymuje z przesunięciem na inny miesiąc. Jak wówczas naliczyć zleceniobiorcy składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe? Postępując zgodnie z zasadą ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe (tj. od przychodu uzyskanego w danym miesiącu stanowiącego podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych), podczas rozstrzygania, czy pobrać z wynagrodzenia zleceniobiorcy składkę chorobową, należałoby kierować się datą osiągnięcia przychodu, a nie tym, za jaki okres jest on należny. Potwierdził to ZUS w przesłanym naszemu Wydawnictwu stanowisku z dnia 8 sierpnia 2011 r. Tak też uznał ZUS w interpretacji indywidualnej z dnia 19 października 2015 r., znak DI/100000/43/1106/2015.

Jednak w interpretacji indywidualnej z dnia 22 listopada 2024 r., znak DI/200000/43/982/2024, ZUS zajął odmienne stanowisko. Wobec tego nasze Wydawnictwo wystąpiło do ZUS z pytaniem, czy w przypadku gdy zleceniobiorca w trakcie wykonywania umowy zlecenia, z tytułu której podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, przystąpił od 1 lutego 2025 r. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a wynagrodzenie z umowy zlecenia (określone w stawce godzinowej) za dany miesiąc otrzymuje 5. dnia następnego miesiąca, od styczniowego wynagrodzenia wypłaconego mu w lutym należało naliczyć składkę chorobową. Z odpowiedzi ZUS z dnia 13 maja 2025 r. wynika, że naliczając zleceniobiorcy dobrowolną składkę chorobową, trzeba kierować się tym, za jaki okres jest ona należna (patrz ramka).