Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Inne zagadnienia  »   Pracownicza odpowiedzialność za mienie powierzone
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Pracownicza odpowiedzialność za mienie powierzone

Gazeta Podatkowa nr 63 (2042) z dnia 7.08.2023
Agata Barczewska

Pracownicza odpowiedzialność materialna dzieli się na ogólną oraz za mienie powierzone. Ten drugi rodzaj odpowiedzialności jest znacznie mniej korzystny dla pracownika, zakłada bowiem jego pełną odpowiedzialność za szkodę. Dla zastosowania tego surowszego reżimu odpowiedzialności materialnej muszą być jednak spełnione określone przesłanki.

Pełna odpowiedzialność

Przy wykonywaniu obowiązków służbowych czasami dochodzi do szkody w firmowym mieniu. Odpowiedzialność materialna za tę szkodę ciąży na pracowniku, jednak pracodawca może domagać się od niego pokrycia pełnej szkody, jeśli pracownik odpowiada materialnie za mienie powierzone. Wówczas zasady zwrotu wartości szkody są zdecydowanie korzystniejsze dla pracodawcy.

Zazwyczaj zewnętrznym przejawem przyjęcia odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone jest podpisanie przez pracownika (lub pracowników) umowy o odpowiedzialności (współodpowiedzialności) materialnej. Nie jest to jednak bezwzględnie konieczne - do zaistnienia odpowiedzialności tego typu wystarczy przekazanie pracownikowi mienia w taki sposób, aby mógł się z niego rozliczyć. Co do przedmiotów, które można przekazać pod pieczę pracownika, to zgodnie z art. 124 K.p. mogą to być:

  • pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
  • narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

Pracownik może też odpowiadać w pełnej wysokości za szkodę w mieniu innym niż wymienione powyżej, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się.

Pracownik odpowiedzialny za mienie powierzone jest zobowiązany do zwrotu całej szkody. Pod tym pojęciem rozumie się nie tylko wartość realnego uszczerbku w mieniu, ale również utracone pożytki, które pracodawca mógłby uzyskać z mienia, gdyby nie wystąpiła w nim szkoda. Żeby dochodzić od pracownika zwrotu pełnej wartość szkody, trzeba najpierw powierzyć mu mienie w sposób prawidłowy.

Warunki do pieczy nad mieniem

Do wystąpienia odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone konieczne jest wystąpienie szkody (przy każdym rodzaju odpowiedzialności) oraz prawidłowe powierzenie mienia pracownikowi. Czynność przekazania mienia może nastąpić na podstawie inwentaryzacji zdawczo-odbiorczej, poprzez odbiór przez pracownika rzeczy za pokwitowaniem (na polecenie pracodawcy), przez spis z natury czy powierzenie mienia pracownikowi za potwierdzeniem przyjęcia dostawy towaru. Co do przyjęcia dostawy towaru, powierzenie mienia będzie miało miejsce nie tylko przy pierwszym powierzeniu mienia, ale przy każdej następnej dostawie towaru przypadającej w okresie między inwentaryzacjami. Przejawem przyjęcia odpowiedzialności za mienie powierzone może być:

  • umowa o odpowiedzialności materialnej,
  • powierzenie mienia potwierdzone podpisaniem przez pracownika odpowiedniej deklaracji czy stosownego oświadczenia,
  • potwierdzenie przez pracownika odbioru towaru,
  • faktyczne przyjęcie we władanie maszyn, urządzeń i narzędzi.

Wszystkie wskazane powyżej formy przyjęcia odpowiedzialności są dopuszczalne, o ile mienie zostało przekazane w sposób prawidłowy, tj. w taki sposób, że pracownik ma realną możliwość rozliczenia się z niego. Wyliczenie i ewentualny opis przekazywanych składników mienia musi więc być dokładny.

Domniemanie winy

W sprawach o naprawienie szkody przez pracownika odpowiedzialnego materialnie za mienie powierzone, ciężar dowodu spoczywa na pozwanym pracowniku. To on, a nie pracodawca, musi udowodnić wystąpienie okoliczności uchylających jego odpowiedzialność materialną. Pracodawca w takich sprawach jest zobowiązany jedynie do wykazania powstania szkody w mieniu i jej wysokości oraz tego, że pozwany pracownik był materialnie odpowiedzialny za to mienie. Można więc powiedzieć, że występuje tu swoiste "domniemanie winy" po stronie pracownika, ponieważ zakłada się z góry, że jest on odpowiedzialny za zaistniałą szkodę. Dopiero "wybronienie się" pracownika od tego zarzutu zwalnia go z odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym. Ciężar dowodu rozkłada się jednak zdecydowanie niekorzystnie dla pozwanego pracownika, a całkowite uwolnienie się od odpowiedzialności jest dość trudne (patrz ramka).

"1. Pracownik odpowiada za mienie powierzone tylko wtedy, gdy ma nad tym mieniem pieczę i bezpośredni nadzór.

2. W przypadku podwójnego: papierowego i komputerowego rachowania operacji bankowych i wykazania niedoboru w kasie awaria komputera nie zwalnia kasjera z odpowiedzialności za gotówkę, którą powierzono mu prawidłowo, stwarzając możliwość sprawowania nad nią pieczy nawet, gdy pracodawca nie stworzył instrukcji zachowania się pracownika w takiej sytuacji".

Wyrok SN z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt I PK 140/13


"W świetle art. 124 § 3 K.p. nawet poważne uchybienia organizacyjne zakładu pracy, pozostające w związku przyczynowym ze szkodą wyrządzoną przez pracownika materialnie odpowiedzialnego nie uzasadniają jego całkowitej ekskulpacji (uwolnienia od winy - przyp. red.) - jeżeli pracownik ten nienależycie wykonywał swoje obowiązki i dopuszczał się zaniedbań pozostających w związku przyczynowym z powstaniem szkody. W takiej sytuacji może wchodzić w grę jedynie częściowe uwolnienie pracownika od odpowiedzialności materialnej".

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 23 kwietnia 2014 r., sygn. akt III APa 3/14


"Sformułowanie zawarte w art. 124 § 3 K.p. wskazuje jednoznacznie, iż przyjętą zasadą odpowiedzialności jest tu zasada winy domniemanej. Oznacza to, że ciężar udowodnienia istnienia lub braku winy spoczywa nie na pracodawcy, lecz na pracowniku. (...) Dopiero jeśli pracownik chce się uwolnić od powyższej odpowiedzialności, powinien udowodnić, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych".

Wyrok SA w Krakowie z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt III APa 28/12

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Inne zagadnienia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.