Świadczenia chorobowe przysługują w odpowiedniej ustalonej przez ustawodawcę procentowej wysokości obliczonej podstawy wymiaru. Tę natomiast stanowi wypłacone za konkretny okres wynagrodzenie pracownika. Przy czym nie chodzi tu wyłącznie o wynagrodzenie potocznie zwane zasadniczym. Mogą to być różne jego składniki. Przy ich uwzględnianiu do podstawy chorobowego może mieć jednak znaczenie zaprzestanie ich wypłaty.
Zasiłek chorobowy to podstawowe świadczenie z ubezpieczenia chorobowego. Jak sama nazwa wskazuje, zasiłek jest świadczeniem związanym z niezdolnością do pracy ubezpieczonego, a więc osoby podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu, które w przypadku pracownika jest obowiązkowe. Nie jest to jednak jedyne świadczenie, o które ubezpieczony podlegający ubezpieczeniu chorobowemu może się ubiegać. Ponadto w przypadku pracownika zanim dojdzie do pobierania zasiłku chorobowego najpierw korzysta on z wynagrodzenia chorobowego, które przysługuje z racji niezdolności do pracy wskutek choroby, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, przy czym:
Świadczenia chorobowe to w zasadzie pochodna osiąganego przychodu. W przypadku pracownika podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych lub pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzenie to natomiast przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.
W podstawie wymiaru świadczenia chorobowego powinny być, co do zasady, uwzględnione wszystkie oskładkowane składniki wynagrodzenia. Przy jej ustalaniu ważnych jest jednak wiele czynników. Doprecyzowując zasady obliczania podstawy zasiłku i innych świadczeń chorobowych, ustawodawca zastrzegł m.in., że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Ponadto składników wynagrodzenia:
nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie/zaprzestaniu jego wypłaty.
Te dwie ważne zasady wynikają z art. 41 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową.
|
Przykład 1 Pracownik zatrudniony od kilku lat, miał przyznany dodatek do wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 500 zł miesięcznie z tytułu nałożonych dodatkowych obowiązków służbowych. Dodatek ten został mu przyznany na okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. W okresie od 15 do 30 lipca 2024 r. pracownik był niezdolny do pracy i zachował prawo do wynagrodzenia chorobowego. Podstawę jego wymiaru pracodawca ustalił w oparciu o wypłacone pracownikowi wynagrodzenie za okres od 1 lipca 2023 r. do 30 czerwca 2024 r. W podstawie tej pracodawca nie uwzględnił wypłacanego pracownikowi we wskazanym okresie dodatku za dodatkowe czynności.
Długoletniemu pracownikowi przyznano prawo do miesięcznego dodatku służbowego na okres od 1 stycznia do 31 lipca 2024 r. Dziecko pracownika od 10 lipca 2024 r. wymaga opieki i ten stan potrwa do 15 sierpnia 2024 r. Pracownik legitymuje się odpowiednim zaświadczeniem lekarskim oraz spełnia warunki do zasiłku opiekuńczego. Przy obliczaniu podstawy wymiaru należnego pracownikowi zasiłku opiekuńczego dodatek służbowy, który nie przysługuje pracownikowi za okres niezdolności do pracy z powodu choroby oraz konieczności sprawowania opieki nad członkami rodziny, podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres od 10 do 31 lipca 2024 r., tj. do terminu, do którego został on przyznany. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 1 do 15 sierpnia 2024 r. pracodawca ustali ponownie, wyłączając dodatek służbowy. |
Ustawa zasiłkowa nie rozstrzygała i nie rozstrzyga tematyki uwzględniania w podstawie świadczenia chorobowego przychodu z zawartej umowy zlecenia z własnym pracodawcą.
Kwestie te wyjaśnia ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl. Przy czym w ostatnim z publikowanych komentarzy zajął inne stanowisko niż dotychczas. Organ uważał, że wynagrodzenie z takiej umowy należy traktować jak składnik przysługujący do określonego terminu, co oznaczało, że przychód z takiej umowy nie podlegał wliczeniu do podstawy wymiaru m.in. zasiłku chorobowego przysługującego za okres przypadający po terminie, do którego została zawarta umowa zlecenia. Obecnie ZUS uważa, że wynagrodzenie ze wskazanej umowy zlecenia w każdym przypadku wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (bez względu na to, czy umowa zlecenia już się zakończyła, czy trwa nadal), o ile miesiące, za które zostało wypłacone wynagrodzenie z umów zlecenia, są uwzględniane w tej podstawie.
Jeśli zatem pracownik osiąga dodatkowy przychód ze zlecenia (obok umowy o pracę) i:
to wynagrodzenie ze zlecenia należy wliczyć do podstawy wymiaru zasiłku (bez względu na to, czy umowa ta już się zakończyła, czy trwa nadal), o ile miesiące, za które zostało wypłacone wynagrodzenie z tej umowy, są uwzględniane w tej podstawie.
Stanowisko takie poparte jest orzecznictwem sądowym (patrz ramka).
|
Przychód z umowy cywilnoprawnej (o dzieło, zlecenia) wykonywanej na rzecz swojego pracodawcy jest sumowany z przychodem z umowy o pracę i składa się na podstawę wymiaru składek z jednego pracowniczego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Nie ma wówczas odrębnego ubezpieczenia z umowy cywilnoprawnej. Oznacza to, że na podstawę zasiłku chorobowego (macierzyńskiego) ubezpieczonego pracownika składają się także przychody z umów cywilnoprawnych, uzyskane w okresie, z którego liczy się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, nawet gdyby nie było jednej ciągłej umowy cywilnoprawnej, lecz wystąpiły przychody z szeregu takich umów, nawet różnych. Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I UK 460/17
Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2019 r., sygn. akt II UK 87/18 |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
