Do wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa są uprawnieni, oprócz ZUS, także płatnicy składek na to ubezpieczenie, ale tylko tacy, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia odpowiednią liczbę osób. Nie chodzi tu jednak o stan na moment ustalania uprawnień do świadczenia czy jego wypłaty.
Przepisy określające zasady przyznawania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego precyzują, iż prawo do nich oraz ich wysokość ustalają oraz świadczenia te wypłacają odpowiednio:
a także osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia.
Gdy mowa o liczbie ubezpieczonych, z założenia chodzi tu o stan na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Od niego są uzależnione uprawnienia (lub ich brak) płatnika składek do wypłaty zasiłków swoim ubezpieczonym w kolejnym roku kalendarzowym.
Jeśli natomiast na dzień 30 listopada poprzedniego roku płatnik składek nie zgłaszał nikogo do ubezpieczenia chorobowego, to o tym, kto będzie płatnikiem zasiłków jego ubezpieczonym w danym roku, decyduje stan ubezpieczonych na pierwszy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia.
Późniejsza zmiana liczby ubezpieczonych, z "powyżej 20" na "nie więcej niż 20" lub odwrotnie, nie skutkuje utratą lub uzyskaniem uprawnień do wypłaty zasiłków w danym roku kalendarzowym. Zmiana płatnika zasiłków może nastąpić dopiero z początkiem kolejnego roku kalendarzowego (od 1 stycznia) w oparciu o stan na dzień 30 listopada mijającego roku. Reguluje to art. 61 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732), zwanej ustawą zasiłkową, który jednocześnie przewiduje pewne odstępstwo od tej reguły. Otóż, jeśli w danym roku kalendarzowym ZUS podejmie wypłatę zasiłków, będzie ją kontynuował po 31 grudnia, nawet jeżeli od 1 stycznia płatnik składek nabędzie uprawnienia do wypłaty zasiłków.
Ustawodawca nie wskazał jednak, kogo należy wliczyć do liczby ubezpieczonych. W tej kwestii trzeba posiłkować się stanowiskiem organu rentowego zawartym w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl (patrz ramka).
W liczbie ubezpieczonych, ustalanej na dzień 30 listopada, od której zależy, kto będzie płatnikiem zasiłków w następnym roku kalendarzowym:
|
Jeśli na dzień 30 listopada 2022 r. płatnik składek będzie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego:
Płatnik składek uprawniony do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest także zobowiązany do wypłaty zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku wyrównawczego należnych jego ubezpieczonym z ubezpieczenia wypadkowego.
Ustawodawca, określając zasady przyznawania tych świadczeń w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189), jednocześnie zastrzegł w art. 7 tej ustawy, iż przy ustalaniu do nich prawa, podstawy wymiaru i ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy zasiłkowej. Nie dotyczy to pozostałych świadczeń wypadkowych, w tym jednorazowego odszkodowania, do wypłaty którego upoważniony jest wyłącznie ZUS (patrz tabela).
Warto podkreślić, iż przedsiębiorcy, jako osobie prowadzącej własną działalność pozarolniczą, podlegającej dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, wliczanemu do liczby ubezpieczonych, od której uzależnione są jego uprawnienia do wypłaty zasiłków, świadczenia chorobowe wypłaca wyłącznie ZUS, nawet jeśli on sam wypłaca zasiłki swoim ubezpieczonym. Podobnie jest w przypadku osób z nim współpracujących.
Istotne jest, że ZUS nie wypłaci tzw. wynagrodzenia chorobowego należnego pracownikom za okres pierwszych 33 lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym, nawet jeśli pracodawca zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych (patrz tabela).
Pracownik zachowuje bowiem prawo do tego wynagrodzenia na podstawie art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.) i jest ono finansowane ze środków własnych pracodawcy.
Rodzaj świadczenia | Płatnik świadczenia w 2023 r., gdy na dzień 30 listopada 2022 r. płatnik składek będzie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego | |
od 1 do 20 osób | 21 lub więcej osób | |
wynagrodzenie chorobowe | wyłącznie pracodawca | |
świadczenia z ubezpieczenia chorobowego: | ||
zasiłek chorobowy | ZUS | płatnik składek |
świadczenie rehabilitacyjne | ||
zasiłek wyrównawczy | ||
zasiłek opiekuńczy | ||
zasiłek macierzyński | ||
świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego: | ||
zasiłek chorobowy | ||
świadczenie rehabilitacyjne | ||
zasiłek wyrównawczy | ||
jednorazowe odszkodowanie | wyłącznie ZUS |
|