Nowa podstawa zasiłku już po jednym miesiącu kalendarzowym przerwy między świadczeniami

Podstawę wymiaru zasiłku z założenia ustala się w oparciu o wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres poprzedzający powstanie niezdolności do pracy lub prawa do świadczenia. Jeśli jednak pracownik często korzysta ze świadczeń chorobowych, podstawę wymiaru kolejnego świadczenia stanowi podstawa ostatnio wypłaconego świadczenia. Co istotne, z początkiem 2022 r. skrócony został okres, po upływie którego konieczne jest ustalenie nowej podstawy wymiaru zasiłku, co pociąga za sobą dodatkowe obowiązki płatników składek, w tym także tych nieuprawnionych do wypłaty zasiłków.

Podstawowa zasada

Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego przysługującego pracownikowi ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy lub prawo do świadczenia. Stanowi ją odpowiednio:

• przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za:
• okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała(-o) niezdolność do pracy/prawo do świadczenia lub
• pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia - jeżeli niezdolność do pracy/prawo do świadczenia powstała(-o) przed upływem 12 miesięcy zatrudnienia albo
• wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy - w przypadku powstania niezdolności do pracy/prawa do świadczenia przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego.

Szczegółowo kwestię tę regulują art. 36 ust. 1 i 2 oraz art. 37 i art. 38 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

Podstawa kolejnego świadczenia

Nie zawsze zachodzi konieczność ustalania podstawy wymiaru należnego pracownikowi świadczenia. Jeśli bowiem wcześniej korzystał on już ze świadczenia chorobowego, tego samego albo innego rodzaju, niekiedy brana jest pod uwagę podstawa wymiaru ostatnio wypłaconego świadczenia. Dzieje się tak, jeśli między świadczeniami nie było przerwy albo była ona odpowiednio krótka.

Mowa o tym w art. 43 ustawy zasiłkowej, który z dniem 1 stycznia 2022 r. uległ pewnej modyfikacji.

Otóż obecnie nie ustala się nowej podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli przerwa między świadczeniami była krótsza niż miesiąc kalendarzowy, podczas gdy wcześniej, aby ustalić nową podstawę wymiaru kolejnego świadczenia, od ostatnio pobieranego musiały minąć co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe.

W efekcie od 1 stycznia 2022 r. w przypadku pracowników często korzystających ze świadczeń chorobowych, szybciej niż do tej pory (już po miesiącu kalendarzowym przerwy między świadczeniami), będzie zachodziła konieczność ustalania nowej podstawy wymiaru świadczeń.

Przy czym nowe zasady obowiązują wówczas, gdy po przerwie ponowne prawo do świadczenia powstało(-nie) po 31 grudnia 2021 r. Jeśli świadczenie należne jest za okres rozpoczynający się przed 1 stycznia 2022 r., to niezależnie od tego, kiedy ustalane jest do niego prawo i jego wysokość, a także kiedy nastąpi jego wypłata, podstawa jego wymiaru ustalana jest na starych zasadach (przykład - założenie 1).

Inne reguły bez zmian

Warto dodać, iż w kwestii ustalania podstawy wymiaru zasiłku nie zmieniły się przepisy art. 40 i art. 41 ustawy zasiłkowej. Nadal więc:

• w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy lub w miesiącach ją poprzedzających,
• przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego nie uwzględnia się (w ogóle lub od określonego terminu) składników wynagrodzenia:
• do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego świadczenia zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego świadczenia, i
• przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu, albo których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu.

Nowe dane na Z-3

Jeżeli do wypłaty zasiłku zobowiązany jest ZUS, płatnik składek musi przedłożyć temu organowi zaświadczenie zawierające m.in. zestawienie składników wynagrodzenia stanowiących podstawę wymiaru zasiłku. Najlepiej, aby dla pracownika zaświadczenie to było sporządzone na opracowanym przez ZUS formularzu Z-3.

Obecnie, gdy między świadczeniami nie ma przerwy albo jest ona krótsza niż miesiąc kalendarzowy, wystarczy wpisać to samo wynagrodzenie, co w poprzednim Z-3, chyba że:

• w międzyczasie nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy albo
• zmieniła się sytuacja w zakresie wypłaty pracownikowi danego składnika wynagrodzenia.

Jednak gdy przerwa między świadczeniami będzie wynosiła co najmniej jeden miesiąc kalendarzowy, trzeba wskazać nowe dane do ustalenia podstawy wymiaru kolejnego świadczenia (przykład - założenie 2). Biorąc pod uwagę fakt, iż wcześniej taka konieczność zachodziła dopiero po trzech miesiącach kalendarzowych przerwy, obecnie trzeba będzie to robić częściej.