Dokumentowanie do celów zasiłkowych okresu kwarantanny, izolacji, niezdolności do pracy

Od ponad roku, tj. od momentu ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii, funkcjonujemy nieco w innej rzeczywistości niż przed zaistnieniem tych stanów. Ma to odbicie m.in. w sferze ubezpieczeń społecznych dotyczącej świadczeń krótkoterminowych. Ustawodawca dostosowując prawo do zaistniałej sytuacji przewidział nowe okoliczności uprawniające ubezpieczonych przykładowo do zasiłku chorobowego. Aby jednak ubezpieczony nabył prawo do tego świadczenia, powinien w należyty sposób je udokumentować.

Okoliczności uprawniające do zasiłku

Z podstawowej zasady wynika, że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Przy czym na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy:

• w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
• wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
• z powodu przebywania w:
• stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
• szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
• wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

W przypadku gdy zajdą te okoliczności, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego, o ile legitymuje się co najmniej:

• 30-dniowym nieprzerwanym okresem ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
• 90-dniowym nieprzerwanym okresem ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie,

chyba że na zasadach przewidzianych w art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, nabędzie prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.

Do okresów ubezpieczenia chorobowego (30/90-dniowego) wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:

• 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

O kwestiach tych mowa jest w art. 4 i 6-7 ustawy zasiłkowej.

Wynagrodzenie chorobowe

Pracownikowi z racji niezdolności do pracy w pierwszej kolejności przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Jest ono należne na zasadach przewidzianych w art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320), a więc za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

• choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży,
• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,

trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego.

Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż odpowiednio 33/14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Dokumentowanie niezdolności do pracy

Czasową niezdolność do pracy do celów ustalenia prawa do zasiłku i jego wysokości trzeba udokumentować. Dowodami stwierdzającymi tę czasową niezdolność do pracy, uprawniającą do zasiłku chorobowego, z powodu:

• choroby,
• pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,

są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art. 55 ust. 1 i art. 55a ust. 7 ustawy zasiłkowej, albo wydruk zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy (patrz ramka: Czasowa niezdolność do pracy...).

Kwarantanna, izolacja w warunkach domowych

Obowiązek odbycia kwarantanny może:

• dotyczyć osoby skierowanej do diagnostyki laboratoryjnej w kierunku wirusa SARS-CoV-2 (na zasadach przewidzianych w § 4 ust. 1-4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. z 2021 r. poz. 861 ze zm.) lub
• dotyczyć osoby przekraczającej granicę państwową (na zasadach wskazanych w § 2-3 rozporządzenia) albo
• wynikać z prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 lub z zamieszkiwania z nią (§ 4 ust. 6-7 rozporządzenia).

Jeśli chodzi o izolację w warunkach domowych, to jest ona stosowana wobec osoby, u której stwierdzono zakażenie koronawirusem potwierdzone pozytywnym wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, z wyjątkiem osoby skierowanej do izolatorium lub poddanej hospitalizacji.

Podstawą wypłaty osobie poddanej kwarantannie (w dwóch pierwszych przypadkach) albo izolacji w warunkach domowych za okres nieobecności w pracy z powodu obowiązku odbycia kwarantanny/izolacji w warunkach domowych:

• wynagrodzenia, o którym mowa w Kodeksie pracy lub
• świadczenia pieniężnego z tytułu choroby określonego w odrębnych przepisach,

jest informacja w systemie teleinformatycznym Centrum e-Zdrowia (EWP).

Informację tę ZUS udostępnia bezpłatnie płatnikowi składek na profilu informacyjnym płatnika składek. Natomiast w przypadku nieprzekazania płatnikowi składek informacji przez ZUS na profil informacyjny tego płatnika, osoba poddana kwarantannie albo izolacji w warunkach domowych, w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia tej kwarantanny albo izolacji, składa pracodawcy albo podmiotowi obowiązanemu do wypłaty świadczenia chorobowego, pisemne oświadczenie potwierdzające odbycie obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych. Oświadczenie to można złożyć również za pośrednictwem systemów teleinformatycznych i powinno ono zawierać określone dane (patrz ramka: Oświadczenie składane...).

Gdy obowiązek odbycia kwarantanny wynika z prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 lub z zamieszkiwania z nią, wówczas podstawą do wypłaty wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku chorobowego jest oświadczenie o obowiązku odbycia takiej kwarantanny zawierające odpowiednie dane.

Tak stanowi § 7 ust. 1-4, 7 rozporządzenia.

W celu ułatwienia ubiegania się o świadczenia chorobowe związane z odbywaniem obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych ZUS przygotował odpowiednie oświadczenia. Są to oświadczenia o:

• odbywaniu obowiązkowej kwarantanny po przekroczeniu granicy,
• odbywaniu kwarantanny przez osobę, która prowadzi wspólne gospodarstwo domowe lub zamieszkuje z osobą, u której stwierdzono zarażenie wirusem SARS-CoV-2, w celu uzyskania zasiłku chorobowego.

Formularze oświadczeń o odbywaniu kwarantanny dostępne są serwisie druki.gofin.pl, w dziale COVID-19.

Postępowanie o zasiłek

Jeśli płatnikiem zasiłku chorobowego dla ubezpieczonego jest ZUS, to należy pamiętać, że:

• postępowanie w sprawie zasiłku chorobowego ma wnioskowy charakter,
• płatnik składek zobowiązany jest do przedłożenia zaświadczenia zawierającego zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku.

Tak przewidują art. 61b ust. 1 oraz art. 61 ust. 3 ustawy zasiłkowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870 ze zm.)