Od 1 kwietnia br. wzrost jednorazowego odszkodowania

Gdy osoba ubezpieczona w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej dozna stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, może liczyć na jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS. Z takiego świadczenia mogą również skorzystać członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego. Jego wysokość uzależniona jest od kilku czynników, w tym m.in. od: przeciętnego wynagrodzenia, procentowego uszczerbku na zdrowiu albo liczby członków rodziny uprawnionych do świadczenia.

Uszczerbek na zdrowiu

Jednorazowe odszkodowanie jest jednym ze świadczeń wypłacanych z funduszu wypadkowego osobom poszkodowanym w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Aby je otrzymać, trzeba jednak spełnić warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwanej ustawą wypadkową. Nie wystarczy zatem uznanie zdarzenia, mającego miejsce w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, za wypadek przy pracy lub stwierdzenie choroby zawodowej. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje bowiem jedynie temu ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Terminy te, w świetle art. 11 ust. 2 i 3 ustawy wypadkowej, oznaczają odpowiednio:

• stały uszczerbek na zdrowiu - naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy,
   
• długotrwały uszczerbek na zdrowiu - naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Co istotne, oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje lekarz orzecznik lub - w II instancji - komisja lekarska ZUS, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. z 2002 r. nr 234, poz. 1974 ze zm.).

Wysokość odszkodowania

Rodzaj uszczerbku na zdrowiu nie wpływa na wartość jednorazowego odszkodowania. Przysługuje ono bowiem w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent zarówno stałego, jak i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Przy czym w niektórych okolicznościach, określonych w art. 12 ust. 2-4 ustawy wypadkowej, wysokość jednorazowego odszkodowania może ulec stosownemu zwiększeniu.

Przez przeciętne wynagrodzenie należy rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane przez Prezesa GUS dla celów emerytalnych, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku (art. 2 pkt 5 ustawy wypadkowej). Oznacza to, że kwota przysługująca za jeden procent uszczerbku na zdrowiu zmienia się raz w roku, począwszy od 1 kwietnia danego roku i obowiązuje przez kolejnych 12 miesięcy, a więc do dnia 31 marca roku następnego (patrz tabela).

Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji o prawie do tego świadczenia.

Dla członków rodziny

Zdarza się, że ubezpieczony lub rencista, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego, umiera w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Wówczas z prawa do jednorazowego odszkodowania mogą skorzystać członkowie jego rodziny, o których mowa w art. 13 ust. 2 ustawy wypadkowej, a więc m.in.:

• małżonek,
   
• dzieci własne, drugiego małżonka lub przysposobione spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej,
   
• rodzice, o ile:
   
• w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili ze zmarłym wspólne gospodarstwo domowe lub
   
• ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo
   
• ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów ze strony zmarłego.

W przypadku śmierci ubezpieczonego lub rencisty wysokość jednorazowego odszkodowania uzależniona jest od tego, ilu i jakich członków rodziny jest uprawnionych do świadczenia (patrz tabela). Ustalona kwota należnego świadczenia, po zmniejszeniu o kwotę jednorazowego odszkodowania wypłaconego ubezpieczonemu lub renciście za życia, podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.

Na wniosek

W celu uzyskania prawa do jednorazowego odszkodowania niezbędny jest wniosek ubezpieczonego lub uprawnionego członka rodziny. Powinien być on złożony zgodnie z zasadami określonymi w § 1-4 wymienionego wcześniej rozporządzenia.

Przyznanie lub odmowa prawa do tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS, od której przysługuje odwołanie, zgodnie z zawartym w niej pouczeniem.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.)