Pracownikowi (w wieku 45 lat) od 1 sierpnia 2024 r. podwyższono wymiar czasu pracy z 1/2 do pełnego etatu. W nowym wymiarze pracownik nie podjął pracy, gdyż od 15 lipca 2024 r. nieprzerwanie choruje, otrzymując z tego tytułu najpierw wynagrodzenie chorobowe, następnie zasiłek chorobowy i obecnie świadczenie rehabilitacyjne przyznane na 6 miesięcy. Jak należało ustalić podstawę wymiaru ww. świadczeń w związku ze zmianą wymiaru czasu pracy?
Pracownik (w wieku poniżej 50. roku życia) niezdolny do pracy z powodu choroby trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego w wysokości odpowiednio 80% podstawy wymiaru (w przypadku "zwykłej" choroby) lub 100% podstawy wymiaru (w okolicznościach wymienionych w art. 92 § 1 pkt 2 i 3 K.p.).
Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy (art. 92 § 2 K.p.).
Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi więc przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku krótszego zatrudnienia, do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).
Powyższa zasada nie ma zastosowania, gdy miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy. W takiej bowiem sytuacji, zgodnie z art. 40 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, pod warunkiem że zmiana etatu nastąpiła:
W okolicznościach z pytania do zmiany etatu doszło już w trakcie pobierania wynagrodzenia chorobowego (w następnym miesiącu po powstaniu niezdolności do pracy). Taka zmiana pozostaje co do zasady bez wpływu na już ustaloną podstawę wymiaru świadczenia. Ponieważ jednak doszło do podwyższenia etatu, to pracodawca powinien mieć na uwadze generalną zasadę dotyczącą zachowania najniższej podstawy wymiaru świadczenia ustalonej dla aktualnego wymiaru czasu pracy pracownika.
| Ważne: Podstawa wymiaru świadczenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej). |
Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych jest zmniejszana proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Od 1 stycznia 2025 r. podstawa wymiaru świadczeń chorobowych przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa niż 4.026,29 zł (4.666 zł - 639,71 zł), natomiast w 2024 r. kwota ta wynosiła odpowiednio w I półroczu - 3.660,42 zł i w II półroczu - 3.710,47 zł.
Analogicznie kwestie te wyjaśnił ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl. Czytamy w nim, że: "(...) W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy polegającej na podwyższeniu wymiaru czasu pracy w trakcie pobierania świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić ponownie od dnia zmiany wymiaru czasu pracy w ten sposób, że należy przyjąć kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę dla nowego wymiaru czasu pracy (o ile jest wyższa niż poprzednie wynagrodzenie), po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru powinna być podniesiona wyłącznie do minimalnej kwoty, a nie do wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru czasu pracy. (...)".
Pracodawca jest więc zobowiązany podwyższyć tę podstawę do kwoty najniższej (o ile tego wymaga), a nie do kwoty wynagrodzenia ustalonego dla nowego etatu.
| Przykład |
Zakładamy, że pracownik z pytania z tytułu pracy na 1/2 etatu otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 3.000 zł, a z dniem 1 sierpnia 2024 r., po podwyższeniu etatu do pełnego, jego wynagrodzenie wzrosło do 6.300 zł.
Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego przysługującego pracownikowi od 15 do 31 lipca 2024 r. (17 dni) stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od lipca 2023 r. do czerwca 2024 r., tj. kwota 2.588,70 zł, zgodnie z wyliczeniem: [(3.000 zł - 411,30 zł) x 12 m-cy] : 12 m-cy = 2.588,70 zł. Za każdy dzień choroby w tym okresie pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe w wysokości 69,03 zł, tj. 2.588,70 zł : 30 = 86,29 zł; 86,29 zł x 80% = 69,03 zł.
Od 1 sierpnia 2024 r. pracownikowi podwyższono wymiar czasu pracy do pełnego etatu, zatem od tego dnia podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego została podwyższona do kwoty najniższej obowiązującej w II półroczu 2024 r., czyli do kwoty 3.710,47 zł. Stawka dzienna tego wynagrodzenia w okresie od 1 do 16 sierpnia 2025 r. (16 dni) wynosiła 98,94 zł, tj. 3.710,47 zł : 30 = 123,68 zł; 123,68 zł x 80% = 98,94 zł.
Nieprawidłowym byłoby natomiast ustalenie od 1 sierpnia 2024 r. podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, przyjmując do niej wynagrodzenie przysługujące z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązujące od 1 sierpnia 2024 r., tj. 5.436,27 zł (6.300 zł - 863,73 zł). Skutkowałaby to zawyżeniem wynagrodzenia chorobowego.
Za czas niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 92 § 4 K.p.).
Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy (art. 43 ustawy zasiłkowej). Co prawda zasady tej nie stosuje się, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej), to jednak dotyczy to sytuacji, gdy po zmianie etatu pracownik nabył prawo, nawet bez dnia przerwy, do innego rodzaju zasiłku (np. bezpośrednio po zasiłku chorobowym do zasiłku macierzyńskiego albo po zasiłku chorobowym do zasiłku opiekuńczego) bądź gdy w niezdolności do pracy wystąpiła przerwa (choćby jednodniowa). Nie dotyczy to natomiast nieprzerwanego okresu pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego.
Oznacza to, że w okolicznościach z pytania podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego bezpośrednio po wynagrodzeniu chorobowym stanowiła ta sama kwota, którą przyjęto jako podstawa wymiaru tego wynagrodzenia, z tym zastrzeżeniem, że jeśli tego wymagała, to od 1 stycznia 2025 r. należało ją podwyższyć do kwoty najniższej podstawy wymiaru obowiązującej w 2025 r., czyli do kwoty 4.026,29 zł.
| Przykład |
Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu. Pracownik od 17 sierpnia 2024 r. jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby i 12 stycznia 2025 r. wyczerpał pełny 182-dniowy okres zasiłkowy.
Podstawę wymiaru przysługującego zasiłku chorobowego stanowi podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wypłacanego bezpośrednio przed zasiłkiem, czyli kwota 2.588,70 zł (faktyczna podstawa wymiaru). Ponieważ jest ona niższa od najniższej podstawy wymiaru obowiązującej pracownika pełnoetatowego, w okresie:
Pracownikowi, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, ale jego dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie tej zdolności, ZUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne, nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy (art. 18 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej). Wynosi ono 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy i 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100% tej podstawy (art. 19 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego ustala się w oparciu o wcześniej obliczoną podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, który był wypłacany bezpośrednio przed tym świadczeniem. Przy czym podlega ona waloryzacji odpowiednim wskaźnikiem ogłaszanym przez Prezesa ZUS obowiązującym w kwartale, w którym przypada pierwszy dzień przyznanego świadczenia, o ile jest on wyższy niż 100%.
| Ważne: Waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku wypłaconego bezpośrednio przed świadczeniem rehabilitacyjnym (tu 2.588,70 zł), a nie podwyższona do kwoty najniższej. |
Gdy zwaloryzowana podstawa wymiaru jest nadal niższa od najniższej podstawy wymiaru obowiązującej pracownika pełnoetatowego, należy ją podwyższyć do tej kwoty.
| Przykład |
Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu. Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, decyzją ZUS pracownikowi przyznano świadczenie rehabilitacyjne na okres 6 miesięcy, tj. od 13 stycznia do 11 lipca 2025 r.
Pierwszy dzień przyznanego świadczenia przypadał w I kwartale 2025 r., zatem faktyczna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego (2.588,70 zł) podlegała waloryzacji wskaźnikiem 100,2%. Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego wyniosła 2.593,88 zł (2.588,70 zł x 100,2%). W związku z tym, że była ona niższa od najniższej podstawy wymiaru obowiązującej pracownika pełnoetatowego w 2025 r. (2.593,88 zł < 4.026,29 zł), pracodawca podwyższy ją do kwoty 4.026,29 zł. Stawka dzienna świadczenia rehabilitacyjnego wynosiła/wynosi:
| ||||||||||||
|
||||||||||||
