Jakiej prokury może udzielić spółka handlowa od 1 stycznia 2017 r.?

Od 1 stycznia 2017 r. obowiązują nowe zasady udzielania prokury przez przedsiębiorców podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS. Wprowadzona została możliwość ustanowienia prokury łącznej z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Pełnomocnik przedsiębiorców z KRS

Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców (art. 109¹ § 1 K.c.). Zmiany w zakresie jej udzielania wprowadziła ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz. U. poz. 2255). Nowe rozwiązania prawne stanowią odpowiedź ustawodawcy na uchwałę 7 sędziów SN z dnia 30 stycznia 2015 r., sygn. akt III CZP 34/14. SN uznał w niej bowiem, że niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu. Taką prokurę określano mianem łącznej niewłaściwej. W spółkach osobowych wykonywana ona była ze wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji. Spółki dość często udzielały takiej prokury do początku 2015 r. Przy tym następowało to mimo braku wyraźniej regulacji w przepisach Kodeksu cywilnego. Zwolennicy takiej możliwości odwoływali się do uchwały SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., sygn. akt III CZP 6/01. Jednak ewentualność ta miała też swoich przeciwników. Rozbieżności te przejawiały się w tym, że jedne sądy rejestrowe wpisywały taką prokurę, a inne odmawiały jej wpisu do KRS.

Co wynika z przepisów?

Spośród przepisów poświęconych prokurze modyfikacje dotknęły art. 109⁴ i art. 109⁸ K.c. I tak, art. 109⁴ § 1 K.c. w dalszym ciągu stanowi, że prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. Przy tym jednak z nowego § 1¹ tego artykułu wynika, że prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej. Dlatego też aktualnie może być ustanawiana prokura łączna w różnych wariantach, stosownie do potrzeb przedsiębiorców (patrz ramka).

Z kolei według zmienionego brzmienia art. 109⁴ § 2 K.c. kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury. Według projektodawców takie brzmienie tego przepisu ma przesądzać o tym, że oświadczenia, doręczenia pism mogą być dokonywane wobec każdego z prokurentów, bez względu na rodzaj udzielonej mu prokury.

Kogo dotyczą nowe pojęcia?

Według uzasadnienia do nowelizacji, która wprowadziła omawiane zmiany, pojęcie "członków organu zarządzającego" obejmuje w szczególności członków zarządu spółek kapitałowych, spółki partnerskiej, w której ustanowiono zarząd, spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji. Z kolei "wspólnikami uprawnionymi do reprezentowania handlowej spółki osobowej" są uprawnieni do reprezentacji wspólnicy spółki jawnej, partnerzy spółki partnerskiej, w której nie ustanowiono zarządu, a także komplementariusze spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej.

Rodzaj prokury do KRS

Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca zobowiązany jest zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 109⁸ § 2 K.c. zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury, o której mowa w art. 109⁴ § 1¹ K.c., także sposób jej wykonywania.

Jak udzielić prokury?

W przypadku powołania prokurenta w spółce handlowej na gruncie przepisów rozróżnia się ustanowienie prokury (dotyczy sfery prowadzenia spraw, por. art. 37 i art. 41, art. 208 § 1 i § 6 K.s.h. - Dz. U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.) i jej udzielenie.

Udzielenie prokury musi nastąpić na piśmie, pod rygorem nieważności. Jest to czynność z zakresu reprezentacji, tj. funkcjonowania spółki na zewnątrz. Dlatego też dokument obejmujący udzielenie prokury powinien być podpisany zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadami reprezentacji. W praktyce w niektórych sytuacjach udzielenie prokury zawiera w sobie decyzję o jej ustanowieniu.

Według przepisów K.s.h. od 1 kwietnia 2016 r. spółka jawna, komandytowa i z o.o. mogą ustanowić i zgłosić do KRS prokurę także w trybie S24. Jednak dopiero niedawno w systemie S24 (https://ekrs.ms.gov.pl/) udostępniono możliwość dokonywania zmian za jego pośrednictwem. Mimo to zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie startowej systemu, nie umożliwia on jeszcze w ramach zmiany danych powołania prokurenta za jego pośrednictwem.

Reprezentacja z K.s.h.

Nowe regulacje modyfikują wyłącznie instytucję prokury. Zmiany te nie dotyczą zasad reprezentacji spółek handlowych wynikających z K.s.h. One bowiem dopuszczają reprezentację mieszaną, tj. przez wspólnika/członka zarządu łącznie z prokurentem (por. art. 30 § 1, art. 205 § 1, art. 373 § 1 K.s.h.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)