TARCZA
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek w związku z COVID-19 a prawo przedsiębiorcy do świadczeń chorobowych

Osoba prowadząca własną działalność pozarolniczą może liczyć na świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, o ile w ogóle przystąpiła do tego ubezpieczenia, które ma dla niej dobrowolny charakter. Zaległości w składkach albo ich opłata po terminie z reguły skutkuje wyłączeniem z ubezpieczenia chorobowego i utratą prawa do świadczeń. Tarcza antykryzysowa (z uwzględnieniem zmian w tarczy 2.0), po spełnieniu przez przedsiębiorców określonych warunków, zwalnia ich jednak z obowiązku opłacania składek za okres trzech miesięcy, bez konsekwencji utraty uprawnień do świadczeń.

Koszyk świadczeń

Osoby objęte ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, czyli tzw. ubezpieczeniem chorobowym, określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), zwanej ustawą systemową, w razie zaistnienia określonego ryzyka, mogą korzystać ze stosownych świadczeń chorobowych, tj. w głównej mierze z:

• zasiłku chorobowego i - z reguły po wykorzystaniu pełnego wymiaru tego świadczenia - świadczenia rehabilitacyjnego,
   
• zasiłku opiekuńczego oraz
   
• zasiłku macierzyńskiego.

Świadczenia te przysługują zarówno osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo, jak i podlegającym temu ubezpieczeniu na zasadzie dobrowolności, po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

Przykładowo dla celów uzyskania prawa do zasiłku chorobowego wymagane jest m.in.:

• powstanie niezdolności do pracy z założenia w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (art. 6 z uwzględnieniem art. 7 ustawy zasiłkowej) oraz
   
• posiadanie wymaganego nieprzerwanego okresu ubezpieczenia chorobowego, zwanego okresem wyczekiwania, lub wystąpienie okoliczności uprawniających do tego świadczenia od pierwszego dnia ubezpieczenia (art. 4 ustawy zasiłkowej).

Dla przedsiębiorców i osób współpracujących

Do ubezpieczonych dobrowolnie podlegających ubezpieczeniu chorobowemu zaliczają się m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące. Nabywają oni prawo do zasiłku chorobowego, co do zasady, po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego z zastrzeżeniem, o którym mowa wcześniej.

W ich przypadku nieopłacenie w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe za dany miesiąc z reguły, za sprawą art. 14 ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy systemowej, skutkuje ustaniem ubezpieczenia chorobowego, odpowiednio od:

• pierwszego dnia tego miesiąca kalendarzowego, za który składka ta była należna lub
   
• dnia następującego po dniu, za który przysługuje zasiłek - gdy za część tego miesiąca został pobrany zasiłek,

a tym samym i utratą możliwości korzystania ze świadczeń chorobowych.

Ulga z tarczy antykryzysowej

Pewne odstępstwo od tej reguły zostało przewidziane w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568), zwanej tarczą antykryzysową, wprowadzającej stosowne zmiany m.in. w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 ze zm.), zwanej specustwą w sprawie COVID-19.

Otóż po spełnieniu warunków, określonych w art. 31zo dodanym tarczą antykryzysową do specustawy w sprawie COVID-19, zmodyfikowanym tarczą 2.0 (Dz. U. z 2020 r. poz. 695) m.in. osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca może na swój wniosek być zwolniona z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek m.in. na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie zdrowotne, należne za okres od dnia 1 marca do dnia 31 maja 2020 r.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne nie pozbawia prawa do świadczeń chorobowych.

Skorzystanie z tego rodzaju ulgi pozostaje jednak bez negatywnego wpływu na uprawnienia do świadczeń. Ustawodawca bowiem jednocześnie zastrzegł (w art. 31zs dodanym tarczą antykryzysową do specustawy w sprawie COVID-19), iż:

• w przypadku m.in. osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, jeżeli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek, składki na ubezpieczenia społeczne, zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak składki opłacone,
   
• m.in. osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednak pod warunkiem, że podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego 2020 r.

Co więcej, osoba, której dotyczy zwolnienie z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszeni przez nią do tego ubezpieczenia członkowie rodziny zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.