Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia rodzicielskiego

Brak ubezpieczenia chorobowego uniemożliwia m.in. osobom bezrobotnym i studentom skorzystanie z zasiłku macierzyńskiego, z tytułu porodu lub przyjęcia dziecka na wychowanie. Przez odpowiedni dla tego świadczenia okres, począwszy od 1 stycznia 2016 r., mogą oni jednak pobierać świadczenie rodzicielskie. Przyznawane jest ono, niezależnie od dochodów rodziny, w wysokości 1.000 zł miesięcznie. Trzeba jednak wystąpić ze stosownym wnioskiem, najlepiej przed upływem 3 miesięcy od zajścia okoliczności uzasadniającej przyznanie świadczenia.

Osoby uprawnione

Świadczenie rodzicielskie zostało włączone do katalogu świadczeń rodzinnych z dniem 1 stycznia 2016 r. Mogą się o nie ubiegać:

• matka lub - w określonych przez ustawodawcę przypadkach - ojciec dziecka albo
   
• opiekun faktyczny dziecka, rodzina zastępcza (z wyjątkiem zawodowej albo osoba, która przysposobiła dziecko - w razie objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10. roku życia.

Dotyczy to zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Przy czym świadczenie rodzicielskie nie przysługuje w sytuacjach, o których mowa w art. 17c ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a więc m.in. wówczas, gdy co najmniej jeden z rodziców lub opiekunów dziecka otrzymuje zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego/na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego.

Przez rok lub dłużej

Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres odpowiedni dla wypłaty zasiłku macierzyńskiego za wskazane urlopy z tytułu macierzyństwa. W zależności od liczby urodzonych przy jednym porodzie lub przysposobionych/objętych opieką jednocześnie dzieci, należne jest zatem przez: 52, 65, 67, 69 lub 71 tygodni, liczonych od dnia:

• porodu albo
   
• objęcia opieką/przysposobienia dziecka - przy czym nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko odpowiednio 7. lub 10. roku życia.

Kalkulator urlopów macierzyńskich i rodzicielskiego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Choć świadczenie wprowadzono z początkiem bieżącego roku, mogą z niego korzystać również rodzice i opiekunowie dzieci urodzonych lub objętych opieką/przysposobionych przed 1 stycznia 2016 r. W takim przypadku jednak okres jego pobierania będzie krótszy. Prawo do świadczenia może być bowiem przyznane dopiero od 1 stycznia 2016 r. do końca należnego okresu, liczonego odpowiednio od dnia porodu lub objęcia opieką/przysposobienia dziecka.

Na wniosek

Aby jednak organ rentowy mógł ustalić prawo do świadczenia rodzicielskiego oraz podjąć jego wypłatę, osoba zainteresowana powinna wystąpić ze stosownym wnioskiem. Jego wzór został określony w załączniku nr 16 do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2015 r. poz. 2284).

Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.

Przy czym w celu pobierania świadczenia przez maksymalny przewidziany ustawą okres, wniosek powinien być złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia:

• urodzenia lub przysposobienia/objęcia opieką dziecka, albo
   
• 1 stycznia 2016 r. - gdy dziecko przyszło na świat lub zostało przysposobione/objęte opieką przed tą datą.

Opóźnienie skutkuje przyznaniem prawa do świadczenia począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, i to pod warunkiem, że w momencie występowania o świadczenie nie minął jeszcze okres, za który może być ono wypłacane (patrz tabela).

Wypłata świadczenia z reguły następuje nie później niż do ostatniego dnia miesiąca, za który zostało ono przyznane. W przypadku jednak złożenia wniosku w sprawie ustalenia stosownych uprawnień po 10. dniu miesiąca, świadczenia za dany miesiąc wypłaca się najpóźniej do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono wniosek.

Z reguły 1.000 zł

Miesięczna wysokość świadczenia rodzicielskiego wynosi 1.000 zł. Wyjątek stanowi świadczenie należne z tytułu urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych. Wówczas bowiem wypłacane jest ono jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Jeśli natomiast świadczenie rodzicielskie przysługuje za niepełny miesiąc, należną kwotę ustala się poprzez podzielenie kwoty świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu i pomnożenie otrzymanej kwoty przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Ostateczna kwota zaokrąglana jest do 10 groszy w górę.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114 ze zm.)