Ulga prorodzinna - zasady stosowania (część II)

Z ulgi prorodzinnej można skorzystać już przy jednym dziecku. W takim jednak przypadku prawo do niej jest uzależnione od kryterium dochodowego, w ramach którego roczne dochody podatnika nie mogą przekroczyć 112.000 zł albo 56.000 zł (obrazuje to tabela).

Kryterium dochodowe nie ma zastosowania do:

• podatnika, gdy wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, sprawował opiekę w ramach rodziny zastępczej lub utrzymywał więcej niż jedno dziecko co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego (art. 27f ust. 2b i 6 updof),
• podatnika i jego małżonka, którzy w roku podatkowym wykonywali władzę, pełnili funkcję, albo sprawowali opiekę prawną lub utrzymywali jedno dziecko z niepełnosprawnością potwierdzoną w sposób określony w art. 26 ust. 7d updof (art. 27f ust. 2e i 6 updof).

Odliczenie kwoty ulgi na dziecko dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Uprawnieni podatnicy mogą co do zasady odliczyć tę kwotę od podatku w dowolnej proporcji przez siebie ustalonej. W przypadku braku porozumienia, kwotę ulgi odliczają w częściach równych, gdy:

• zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub
• miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.

W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Aby skorzystać z ulgi prorodzinnej, trzeba osiągać przychody ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 updof, tj. według skali podatkowej, w tym przy zastosowaniu metod unikania podwójnego opodatkowania dochodów zagranicznych. Kwotę ulgi odlicza się bowiem od tak ustalanego podatku.

Szczególny przypadek stanowi sytuacja, gdy podatnik uprawniony do ulgi na dzieci, nie osiąga dochodów, ale składa wspólne zeznanie wraz z małżonkiem, który nie jest rodzicem/opiekunem prawnym tych dzieci. Ponieważ podatek jest ustalany na imię obojga małżonków, to podatek ten może być obniżony o kwotę ulgi na dzieci ustalonej do odliczenia przez małżonka bez dochodów.

Generalnie jednak, gdy kwota odliczenia przysługującego w ramach ulgi prorodzinnej, nie ma pokrycia w podatku za dany rok, podatnik może odzyskać nieodliczoną część w postaci dodatkowego zwrotu. Mechanizm tego zwrotu określają przepisy art. 27f ust. 8-12 updof.

Aby uzyskać dodatkowy zwrot, ustalony jako różnica między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym, podatnik musi opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i/lub składki na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w art. 27f ust. 9 updof.

Kwota stanowiąca różnicę do zwrotu nie może przekroczyć sumy zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, w takiej części, w jakiej nie zostały one odliczone w zeznaniu PIT-36L lub PIT-28. Tak wynika z art. 27f ust. 9 updof, który stanowi, że kwota zwrotu nieodliczonej kwoty ulgi na dzieci nie może przekroczyć sumy:

• podlegających odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne (zapłaconych/potrąconych w roku podatkowym) pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu PIT-36L, lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• składek na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu PIT-36L, lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• składek na ubezpieczenia społeczne zapłaconych ze środków podatnika od przychodów zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154 updof (tj. w ramach tzw. ulgi dla młodych, na powrót, dla rodzin 4+, dla pracujących seniorów), z wyjątkiem przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania podatkiem liniowym, IP Box albo określone w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Z tym że w przypadku odliczenia przysługującego obojgu rodzicom, opiekunom prawnym dziecka lub rodzicom zastępczym, którzy przez cały rok podatkowy pozostawali w związku małżeńskim, przyjmuje się łączną kwotę ich składek. Zasadę tę stosuje się również do podatnika, który zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, i którego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego.

W przypadku gdy podatnicy uprawnieni do ulgi na wspólne dzieci opodatkowują łącznie swoje dochody, do zeznania podatkowego dołączają jeden PIT/O. Natomiast jeżeli obojgu podatnikom przysługuje ulga na wspólne dzieci, ale zeznania podatkowe każdy z nich składa osobno, to w załączniku PIT/O każdy wpisuje kwotę, którą odlicza od podatku. Jeżeli odliczenia dokonuje tylko jeden rodzic, drugi nie dołącza PIT/O do swojego zeznania. Gdyby jednak rodzic korzystał z odliczenia ulgi na inne dzieci (np. z wcześniejszego związku), to w PIT/O wymienia również dziecko, na które odliczenia nie dokonuje. Wykazanie takiego dziecka ma na celu naliczenie na kolejne dzieci wyższej kwoty odliczenia.

Korzystający z ulgi prorodzinnej muszą mieć na uwadze, że na żądanie organów podatkowych, są obowiązani przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

• odpis aktu urodzenia dziecka,
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.