Zastrzeganie numeru PESEL ma na celu chronić osoby prywatne przed finansowymi skutkami kradzieży tożsamości. Od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe, w tym banki, notariusze oraz firmy telekomunikacyjne mają obowiązek sprawdzania statusu PESEL przed podpisaniem umowy, np. o kredyt lub zakupu na raty. Taki obowiązek nie obciąża natomiast obecnie firm ubezpieczeniowych. Dlatego trwają prace legislacyjne nad przyznaniem im takiego uprawnienia.
Obecnie notariusz ma obowiązek odmowy dokonania czynności notarialnej, której przedmiotem jest nabycie, zbycie lub obciążenie nieruchomości lub udziału w nieruchomości, jeżeli numer PESEL strony takiej czynności widnieje w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Powyższy obowiązek dotyczy również udzielenia notarialnego pełnomocnictwa do realizacji powyższych czynności. Wskazane regulacje mają też zastosowanie do prawa użytkowania wieczystego oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Notariusz jest zobowiązany sprawdzić istnienie takiego zastrzeżenia nieodpłatnie za pomocą usługi dostępnej w serwisie gov.pl lub poprzez system zewnętrzny zintegrowany z rejestrem zastrzeżeń numerów PESEL.
Również banki są zobowiązane dokonywać weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL konsumenta przed zawarciem umowy prowadzenia rachunku bankowego, kredytu, pożyczki i leasingu. Jeśli zobligowana instytucja nie sprawdzi, czy zastrzeżenie w rejestrze PESEL istnieje, a numer PESEL jest zastrzeżony, to wówczas nie może domagać się od konsumenta zaspokojenia roszczenia z tytułu zawarcia takiej umowy, a także zbyć powstałej z niej wierzytelności. Brak możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń od konsumenta na tej podstawie rozciąga się również na jego następców prawnych.
Banki też mają obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL w przypadku wypłat gotówkowych, które pojedynczo lub jako suma wypłat dokonanych w danym dniu w placówce bankowej przekraczają 3-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (od 1 stycznia 2025 r. jest to kwota 13.998 zł). W przypadku zastrzeżenia numeru PESEL bank wstrzymuje wypłatę gotówkową na 12 godzin od momentu złożenia przez posiadacza rachunku bankowego dyspozycji wypłaty gotówkowej, pomimo cofnięcia w tym czasie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Również dostawcy publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych są zobowiązani przed wydaniem kopii albo wtórnika karty lub innego urządzenia, służących do identyfikacji abonenta w publicznej sieci telekomunikacyjnej lub ich cyfrowego odwzorowania, do weryfikacji w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL, czy numer PESEL podany przez abonenta, o ile abonent go podał, jest zastrzeżony. W przypadku gdy numer PESEL okaże się zastrzeżony, dostawca nie może wydać kopii, wtórnika oraz ich cyfrowego odwzorowania.
Ustawowy obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest uwarunkowany szczególną społeczną funkcją tego ubezpieczenia, jaką jest ochrona osób trzecich przed skutkami częstych, niekorzystnych zdarzeń powstałych wskutek ruchu pojazdów. Umowa tego ubezpieczenia chroni ewentualnego sprawcę wypadku komunikacyjnego przed nadmiernymi obciążeniami finansowymi z tytułu jego odpowiedzialności cywilnej oraz zabezpiecza jego majątek przed nadmiernym uszczupleniem z tytułu tej odpowiedzialności. Każdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, w ściśle określonych terminach.
Obecnie zakłady ubezpieczeń nie posiadają uprawnienia do weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL, w związku z tym przy zawieraniu umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie posiadają informacji o zastrzeżeniu takich danych. Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o ewidencji ludności w dniu 9 lipca br. została uchwalona przez Sejm i skierowana do Senatu (druk senacki nr 380) - stan na dzień oddania GP do druku. Zmiany w ustawie o ewidencji ludności zakładają rozszerzenie katalogu podmiotów, którym będą udostępniane dane o zastrzeżeniu numeru PESEL, o zakłady ubezpieczeń zawierające umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz o Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który będzie pośredniczył w przekazywaniu takich danych. Ponadto proponowane regulacje wskazują na prawo odmowy zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, bez konieczności jednoznacznego i generalnego obowiązku odmowy zawarcia umowy ubezpieczenia w przypadku zidentyfikowania zastrzeżenia numeru PESEL.
Przy czym, w przeciwieństwie do instytucji finansowych, notariuszy czy przedsiębiorców telekomunikacyjnych nowe przepisy nie nakładają na zakłady ubezpieczeń obowiązku weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL, dają im natomiast obligatoryjną możliwość w tym zakresie. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektowanych przepisów: "(...) uzależnienie przez zakład ubezpieczeń zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych od uprzedniego obligatoryjnego zweryfikowania numeru PESEL klienta czy też ustanowienie jednoznacznego i generalnego obowiązku odmowy zawarcia takiej umowy mogłoby rodzić negatywne konsekwencje dla obywateli w określonych sytuacjach. Dotyczy to możliwości niedochowania ustawowych terminów na zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC przez osoby chcące wycofać zastrzeżenie numeru PESEL, np. w czasie okresowej niedostępności systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, okresowej niedostępności usługi cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL lub w przypadku opóźnienia uwzględnienia dokonanego cofnięcia w rejestrze zastrzeżeń. Do podobnej sytuacji może dochodzić, gdy osoba chcąca zawrzeć umowę ubezpieczenia będzie wykluczona cyfrowo, a stacjonarne placówki umożliwiające cofnięcie zastrzeżenia będą nieczynne. Tak więc przyjęcie fakultatywności weryfikacji numeru PESEL nie będzie negatywnie wpływać na sytuację ubezpieczonego, w szczególności w przypadku gdy wspomniana weryfikacja nie będzie możliwa technicznie".
Ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
"Na wszelki wypadek miej swój PESEL cały czas zastrzeżony. Cofaj zastrzeżenie tylko w sytuacjach, kiedy jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Takie podejście wzmocni bezpieczeństwo Twoich danych i uchroni Cię przed ewentualnym spłacaniem zobowiązań zaciągniętych przez oszustów. To istotne korzyści, które wymagają zaledwie kilku kliknięć w aplikacji". 
Źródło: info.mobywatel.gov.pl/usługi/ zastrzez-pesel |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
