Prawo do popełniania błędów przez przedsiębiorców

Na mocy nowelizacji Prawa przedsiębiorców wprowadzonej przez ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych z dniem 1 stycznia 2020 r. przedsiębiorcy uzyskają prawo do popełniania błędów w pierwszych 12 miesiącach prowadzenia działalności. Przedsiębiorca nie zostanie ukarany mandatem albo administracyjną karą pieniężną, jeżeli usunie skutki popełnionych naruszeń.

Przedsiębiorca może się pomylić

Wychodząc z założenia, że większość naruszeń, które popełniają początkujący polscy przedsiębiorcy, wynika nie z ich złej woli, lecz ma raczej charakter nieintencjonalnych pomyłek, ustawodawca postanowił wprowadzić do polskiego porządku prawnego nową instytucję, tj. prawo do popełniania błędu. Postanowiono przyjąć, że błędy popełniane na mniejszą skalę, które nie zagrażają interesom innych podmiotów prawa, ani nie godzą w kwestie bezpieczeństwa publicznego czy porządku prawnego, mogą być traktowane w pewien sposób ulgowo. Bardzo często błędy i naruszenia popełniane przez przedsiębiorców wynikają też z tego, iż polskie przepisy są po prostu niejasne, a nawet ze sobą niespójne, wpływ na ich popełnianie mają także odmienne interpretacje, np. organów podatkowych czy też organów administracji publicznej.

Na mocy nowych przepisów z prawa do popełnienia błędu będzie mógł skorzystać tylko przedsiębiorca wpisany do CEIDG. Poza tym prawo to będzie przysługiwać jedynie tym przedsiębiorcom, którzy naruszą przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia. To zaś oznacza, że nowe prawo będzie mieć zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy (a nie w przypadku innych sfer aktywności życiowej przedsiębiorcy), w wyniku którego doszło do wszczęcia postępowania:

• mandatowego lub
   
• w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej.

Przed nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożeniem na niego lub wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej, właściwy w sprawie organ będzie miał obowiązek wezwać, w drodze postanowienia, przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń (o ile skutki takie wystąpiły) w wyznaczonym przez siebie terminie. Termin ten powinien być ukształtowany przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy, dając przedsiębiorcy odpowiedni i potrzebny czas, by mógł naprawić swój błąd.

Przykładowo funkcjonariusz, inspektor lub przedstawiciel organu będzie mógł zobowiązać przedsiębiorcę do usunięcia naruszeń i ich skutków, które obecnie skutkowałyby nałożeniem grzywny w drodze mandatu karnego. To zaś zdecydowanie uprości procedurę i zagwarantuje szybkość usunięcia naruszeń i ich skutków. Jeżeli przedsiębiorca zastosuje się do wezwania lub zrealizuje zobowiązanie zawarte w pisemnym oświadczeniu, właściwy organ będzie odstępował od nałożenia na niego lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej. Zamiast tego będzie poprzestawał na pouczeniu. Natomiast gdy naruszenie przepisów będzie wykroczeniem lub wykroczeniem skarbowym, przedsiębiorca nie będzie podlegał karze. Nie będzie więc mógł zostać ukarany, zarówno w postępowaniu przed danym organem, jak i w ramach postępowania sądowego.

Inaczej sytuacja będzie wyglądać, jeżeli do naruszenia przepisów i pojawienia się skutków dojdzie w trakcie trwania okresu, w którym będzie przysługiwać przedsiębiorcy prawo do popełniania błędów, ale skutki naruszenia będą trwać dalej po zakończeniu tego okresu (jest to tzw. naruszenie ciągłe). W takim przypadku przedsiębiorca nie będzie mógł korzystać z omawianego uprawnienia.

Przedsiębiorca sam przyzna się do błędu

Nowe przepisy wprowadzają również konstrukcję zbliżoną do tzw. czynnego żalu. Przedsiębiorca naruszający przepisy będzie mógł uniknąć nałożenia lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej, jeżeli z własnej woli, tj. dobrowolnie, usunie naruszenia prawa oraz skutki tych naruszeń, o ile oczywiście skutki takie wystąpiły, jeszcze przed wezwaniem właściwego organu i powiadomi organ o podjętych działaniach. Podobne rozwiązanie obejmie czyny, za które miałyby zostać wymierzone kary grzywny w drodze mandatu karnego, a więc będzie miało zastosowanie do wykroczeń i wykroczeń skarbowych. Brak tego przepisu powodowałby, że z prawa do popełniania błędów korzystaliby tylko przedsiębiorcy "przyłapani" na dokonaniu naruszenia.