Podatnicy mają prawo zaskarżyć do sądu administracyjnego wydawane przez organy podatkowe decyzje, postanowienia czy indywidualne interpretacje podatkowe. W postępowaniu sądowoadministracyjnym mogą korzystać z pomocy pełnomocników. Podatnicy znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej mają prawo ubiegać się o wyznaczenie im adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego.
Podatnik może przed sądem administracyjnym działać osobiście lub przez pełnomocnika.
Krąg osób mogących występować jako pełnomocnicy określa art. 35 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (patrz ramka). Wyliczenie zawarte w tym przepisie ma charakter zamknięty. Osoba niespełniająca wymagań w nim oznaczonych nie może działać jako pełnomocnik procesowy w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Należy jednocześnie zaznaczyć, że zawodowe reprezentowanie podatników (płatników) w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych dotyczących obowiązków podatkowych i celnych oraz egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami jest zarezerwowane dla adwokatów, radców prawnych oraz doradców podatkowych. Wskazuje tak art. 3 ust. 2 ustawy o doradztwie podatkowym.
Nie ma zasadniczo przymusu ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Wyjątek dotyczy sporządzenia kilku pism wnoszonych do NSA. Przymus adwokacko-radcowski - rozumiany jako wymóg dokonania określonej czynności procesowej przez profesjonalnego zastępcę procesowego - obowiązuje w przypadku sporządzenia skargi kasacyjnej, zażalenia w przedmiocie jej odrzucenia, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia czy skargi o wznowienie postępowania. Pisma te w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych musi napisać adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy. Przymusu adwokacko-radcowskiego nie stosuje się m.in. wtedy, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz czy doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem. Wyjątki wskazano w art. 175 § 2 i § 2a Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Wyróżnia się pełnomocnictwo: ogólne, do prowadzenia poszczególnych spraw albo do niektórych tylko czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z samego prawa umocowanie do wykonywania wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem. Pełnomocnictwa te zezwalają ponadto na udzielenie dalszego pełnomocnictwa oraz odbiór kosztów postępowania. Na ich podstawie dozwolone jest również cofnięcie skargi w całości lub w części, jeżeli nie zostało to wyłączone w pełnomocnictwie. Mocodawca stawiający się jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać jego oświadczenia.
Pełnomocnictwo może być udzielone na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego. E-pełnomocnictwo podpisuje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo osobistym. Pełnomocnik ma obowiązek przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, a także doradca podatkowy sami mogą uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Sąd może jednak w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu mocodawcy. Jeżeli odpis pełnomocnictwa został sporządzony w formie dokumentu elektronicznego, uwierzytelnienia dokonuje się z wykorzystaniem kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo osobistego. Wspomnianej pierwszej czynności procesowej nie należy utożsamiać ani z czynnością dokonaną przed organami podatkowymi, ani z działaniem przed sądem administracyjnym, ale w innym postępowaniu. Pełnomocnictwo staje się skuteczne z chwilą jego złożenia do akt danej sprawy. Pełnomocnik nie jest zwolniony z tego obowiązku, gdy pełnomocnictwo zostało złożone do akt postępowania podatkowego, nawet jeżeli swoim zakresem obejmuje ono również postępowanie sądowoadministracyjne.
Podatnik, który nie ma środków na pokrycie kosztów zastępstwa procesowego, może złożyć wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego.
Podatnik może wskazać we wniosku z imienia i nazwiska osobę, która miałaby być jego zastępcą procesowym, ale ostatecznie wyznacza go właściwa korporacja zawodowa. Sąd, przyznając prawo pomocy w zakresie ustanowienia pełnomocnika, zwraca się o wyznaczenie konkretnej osoby do okręgowej rady adwokackiej, rady okręgowej izby radców prawnych lub Krajowej Rady Doradców Podatkowych. Samorząd zawodowy wyznacza rekomendowanego przez podatnika odpowiednio adwokata, radcę prawnego lub doradcę podatkowego w miarę możliwości i w porozumieniu z tą osobą.
Wniosek o przyznanie prawa pomocy trzeba sporządzić na odpowiednim urzędowym formularzu. Osoby fizyczne wypełniają druk PPF, a osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej - PPPr. Wnioskodawca musi szczegółowo przedstawić swoje dochody i stan materialny. Osoby fizyczne opisują ponadto sytuację rodzinną. Do wniosku nie dołącza się dowodów uzasadniających ustanowienie zastępcy procesowego.
Druki PPF i PPPr dostępne są w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Inne druki.
Sąd ma jednak prawo zweryfikować podane w nim informacje. Może wezwać wnioskodawcę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jego sytuacji majątkowej, dochodów i stanu rodzinnego. Dokumentami źródłowymi mogą być wyciągi z rachunków bankowych, odpisy dwóch ostatnich bilansów, odpisy zeznań podatkowych, zaświadczenia o dochodach, dokumenty potwierdzające stan zadłużenia itp. Zastępcę procesowego wyznacza się wyłącznie dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym lub doradcą podatkowym. Podstawą odmowy ustanowienia pełnomocnika nie może być skorzystanie przez nią z pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
|
Osoby mogące być pełnomocnikiem skarżącego w postępowaniu sądowoadministracyjnym:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329)
Ustawa z dnia 5.07.1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 2117)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
