Renta rodzinna dla uczniów i studentów

Dzieci mogą korzystać bezwarunkowo z prawa do renty rodzinnej np. po zmarłym rodzicu do ukończenia 16. roku życia. Później uzależnione jest ono od kontynuowania nauki (chyba że dziecko posiada stosowne orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy). Fakt ten należy udowodnić odpowiednim zaświadczeniem wydanym przez szkołę lub uczelnię, które dla zachowania ciągłości w wypłacie świadczenia należy przedłożyć ZUS, co do zasady, do końca września danego roku. Problem w tym, że nie zawsze przed wskazanym terminem można je uzyskać.

Dzieci uprawnione do renty

Do członków rodziny zmarłego ubezpieczonego/emeryta/rencisty, uprawnionych do renty rodzinnej, oprócz małżonka ustawodawca zalicza m.in.:

• dzieci: własne, drugiego małżonka oraz przysposobione, a także
   
• wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności (z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka) co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego/emeryta/rencisty (chyba że śmierć była następstwem wypadku), o ile nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:
   
• nie mogą zapewnić im utrzymania albo
   
• ubezpieczony/emeryt/rencista lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Mogą one korzystać ze świadczenia po zmarłym rodzicu lub opiekunie nie dłużej niż do ukończenia:

• 16 lat albo
   
• nauki w szkole, ale i tak z założenia nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat (jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów).

Bez względu na wiek natomiast renta rodzinna przysługuje wymienionym dzieciom, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem odpowiednio:

• 16 lat,
   
• nauki w szkole lub
   
• 25 lat.

Stanowi o tym art. 65, art. 67 ust. 1 i 2, art. 68 i art. 69 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Natomiast organ rentowy na swojej stronie internetowej www.zus.pl, precyzuje, iż pod pojęciem "nauki w szkole" należy rozumieć naukę pobieraną w systemie: dziennym, wieczorowym, zaocznym oraz eksternistycznym.

Utrata/zachowanie prawa do renty

Prawo do świadczeń emerytalno-rentowych, za sprawą art. 101 pkt 1 ustawy emerytalnej ustaje m.in. wówczas, gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa. W przypadku renty rodzinnej dla dziecka, które ukończyło 16 lat, prawo to ustaje zatem m.in. w razie:

• przerwania lub zakończenia nauki w szkole albo
   
• ukończenia 25 lat lub też
   
• zakończenia ostatniego roku studiów - gdy dziecko osiągnęło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej.

Jeśli natomiast dziecko w wieku przed ukończeniem 25 lat zakończy jeden etap nauki, a rozpocznie kolejny, po udokumentowaniu tego faktu renta rodzinna na wniosek zainteresowanego przyznawana jest na dalszy okres.

Gdy osoba uprawniona nie dostarczy do ZUS wymaganego zaświadczenia, organ rentowy nie będzie miał podstaw do przyznania renty na dalszy okres.

Przez okres wakacji

Prawo do renty rodzinnej dla dziecka po zakończeniu danego roku szkolnego/akademickiego ustaje z końcem wakacji, a więc odpowiednio z końcem sierpnia, a w przypadku studentów - z końcem września.

Renta rodzinna przysługuje przez cały rok szkolny, w tym przez okres wakacji.

Także po maturze, a przed rozpoczęciem studiów, ZUS wypłaca rentę tylko do końca sierpnia. Aby otrzymać ją również za wrzesień, wymagane jest dostarczenie wniosku o dalszą wypłatę świadczenia wraz z zaświadczeniem o przyjęciu na pierwszy rok studiów. Co więcej, z założenia należy to zrobić przed końcem września. Zgodnie bowiem z art. 133 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do renty rodzinnej, przyznane świadczenie wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tego świadczenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o jego przyznanie na dalszy okres.

Jeśli szkoła/uczelnia nie może wystawić zaświadczenia we wrześniu, ZUS dopuszcza, jako wystarczające, dostarczenie zawiadomienia o przyjęciu na studia wraz z oświadczeniem osoby uprawnionej. Przy czym oświadczenie to powinno zawierać:

• planowaną datę rozpoczęcia studiów oraz
   
• zobowiązanie dostarczenia zaświadczenia z uczelni, najpóźniej w miesiącu rozpoczęcia się roku akademickiego i podjęcia nauki.

Renta rodzinna za wrzesień nie przysługuje jednak, gdy:

• mimo złożonego oświadczenia dziecko od października nie rozpocznie nauki - wówczas brak jest prawa do renty na dalszy okres, albo
   
• rok akademicki zaczyna się później niż w październiku - renta rodzinna należna jest wówczas dopiero od miesiąca, w którym osoba uprawniona złoży wniosek o wypłatę renty wraz zaświadczeniem o rozpoczęciu studiów.

Dopuszczalne opóźnienie

W związku ze stanem zagrożenia zakażeniem koronawirusem, dzieci uprawnione do renty rodzinnej, które zamierzają kontynuować naukę w szkole wyższej, ale do końca września 2020 r. nie zdążą przedłożyć wymaganych (wspomnianych wcześniej) dokumentów, mogą zachować prawo do świadczenia za wrzesień 2020 r. Wystarczy, że przed upływem 30 dni od ustania obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID-19 zgłoszą wniosek o przyznanie renty na dalszy okres wraz z żądaniem, wyrażonym w formie oświadczenia, wypłaty renty od dnia, w którym zostały spełnione warunki do podjęcia wypłaty świadczenia. Można w tym celu wykorzystać opracowany przez organ rentowy formularz oświadczenia ERO.

Wówczas, za sprawą art. 31zy⁹ specustawy w sprawie COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.), wypłata renty rodzinnej może nastąpić, zgodnie z tym żądaniem, od 1 września 2020 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)