Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Przy ustalaniu prawa do świadczeń, np. emerytalno-rentowych, ma znaczenie sposób, w jaki przedsiębiorca wywiązuje się z nałożonego obowiązku. O ile w dobie COVID-19 zwolnienie z zapłaty składek, dokonane przez ZUS, nie wywoła negatywnych konsekwencji, to już w przypadku powstania zaległości składkowych jest inaczej.
Prawo do emerytury według starych zasad i renty z tytułu niezdolności do pracy ustalane jest w oparciu o przebieg ubezpieczenia osoby zainteresowanej. Wśród okresów mających znaczenie przy ustalaniu prawa do tych świadczeń i ich wysokości uwzględnia się okresy:
Okresy składkowe z reguły powiązane są z koniecznością opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast okresy nieskładkowe nie mają już takiego powiązania. Dlatego też przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.
Trochę inaczej jest z emeryturą według nowych zasad. Przysługuje ona ubezpieczonym po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Dla nabycia prawa do tej emerytury wystarczy udokumentowanie jakiegokolwiek wymiaru okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym albo ubezpieczeniu emerytalnemu. Emerytura ta stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Podstawa obliczenia emerytury to kwota:
Na zasadach przewidzianych w:
istniała możliwość skorzystania ze zwolnienia z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek za okres od marca do maja 2020 r.
Ustalając zasady zwolnienia z obowiązku opłacania należności składkowych zostały jednocześnie doprecyzowane kwestie związane z wpływem tych okoliczności na przyszłe świadczenia, w tym emerytalno-rentowe. W myśl art. 31zr ust. 1 specustawy w sprawie COVID-19, informacja o składkach na ubezpieczenie emerytalne:
zwolnionych z obowiązku ich opłacania, ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczonego jako składka wpłacona.
Ponadto w przypadku wymienionych osób, składki na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 31zo specustawy w sprawie COVID-19, zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak składki opłacone, jeżeli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek (art. 31zs ust. 1 specustawy w spawie COVID-19).
Należy jednak pamiętać, że zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek ustalone od obowiązującej daną osobę najniższej podstawy wymiaru tych składek.
Regulacje te czynią, że zwolnienie z zapłaty składek nie wpłynie w negatywny sposób na ustalanie prawa do świadczeń emerytalno-rentowych i ich wysokość. Natomiast okres, za który przedsiębiorca zalega z płatnościami składek emerytalnych i rentowych, dla celów ustalania prawa do świadczeń finansowanych z tych funduszy, będzie miał negatywne znaczenie. Zastosowanie tu będą miały ogólne zasady (patrz tabela).
| Okoliczności | Rodzaj świadczenia emerytalno-rentowego | |||||
| Emerytura według nowych zasad |
Emerytura według starych zasad i renta z tytułu niezdolności do pracy |
|||||
| Czynniki mające znaczenie przy ustalaniu prawa do świadczenia i jego wysokości | Emerytura według nowych zasad przysługuje ubezpieczonemu po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Na wysokość nowej emerytury wpływa m.in. wartość składek emerytalnych odpowiednio zwaloryzowanych i zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. |
Jednym z warunków nabycia prawa do tych świadczeń jest udokumentowanie odpowiedniego łącznego okresu składkowego i nieskładkowego. Wymiar tego okresu w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy dodatkowo uzależniony został od wieku ubezpieczonego, w którym stał się on niezdolny do pracy. Głównym okresem składkowym jest okres ubezpieczenia rozumiany przez art. 4 pkt 5 ustawy emerytalnej, jako okres:
|
||||
| Wpływ zwolnienia z zapłaty składek w oparciu o art. 31zo specustawy w sprawie COVID-19, a więc za okres od marca do maja 2020 r. | W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych:
|
|||||
| Przy obliczaniu emerytury według nowych zasad dla przedsiębiorcy zostaną uwzględnione składki emerytalne, z zapłaty których został on zwolniony. Składki te jako zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego będą uwzględnione w podstawie obliczenia emerytury. | Przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń okres, za który przedsiębiorca został zwolniony z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a więc również na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, traktuje się jako okres składkowy. | |||||
| Zaległości przedsiębiorcy w opłacaniu składek | Na koncie ubezpieczonego (przedsiębiorcy) ewidencjonuje się informacje o zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne, ale wpłaconych. Skoro składka nie została wpłacona, tym samym nie będzie brana pod uwagę przy ustalaniu wartości podstawy obliczenia emerytury. | Przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania przez przedsiębiorcę obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (do 31 grudnia 1998 r.), jak również ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (od 1 stycznia 1999 r.) w tym okresie. | ||||
| ||||||||||||
|
||||||||||||
