Nowe zasady wydłużania orzeczeń o niepełnosprawności a wsparcie z PFRON

Od 3 sierpnia br. obowiązują nowe przepisy dotyczące przedłużania ważności orzeczeń o niepełnosprawności i orzeczeń o stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z nowymi regulacjami możliwe jest zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej przez okres oczekiwania na wydanie nowego orzeczenia. Jak to wygląda w praktyce? Czy pracodawcom przysługuje wsparcie z PFRON w przedłużonym okresie ważności orzeczenia pracownika?

Wydłużenie ważności orzeczenia

Ustawa z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. poz. 1165) wprowadziła regulacje niwelujące negatywne skutki upływu z dniem 30 września 2024 r. terminów ważności orzeczeń o niepełnosprawności bądź stopniu niepełnosprawności. Aktualnie możliwe jest zachowanie ważności dotychczasowych orzeczeń ustalających niepełnosprawność albo orzeczeń ustalających stopień niepełnosprawności, do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność. W tym celu konieczne jest złożenie przez osobę niepełnosprawną wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności w okresie ważności odpowiednio orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności. Przewodniczący powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, po otrzymaniu wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności bądź orzeczenia o stopniu niepełnosprawności ma obowiązek niezwłocznie wydać zaświadczenie potwierdzające złożenie tego wniosku oraz określające termin ważności dotychczas posiadanego przez wnioskodawcę dokumentu. W przypadku orzeczeń o niepełnosprawności wprowadzono zastrzeżenie, że zachowują ważność nie dłużej niż do dnia ukończenia 16. roku życia przez osobę posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności.

Nowelizacja ustawy o rehabilitacji (...) zawiera przepis przejściowy określający, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy dotyczących postępowań o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności stosuje się przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w brzmieniu nadanym ustawą. Przepis ten umożliwił więc zastosowanie nowych, korzystniejszych przepisów do osób, które przed wejściem w życie nowelizacji złożyły kolejny wniosek o orzeczenie i rozpoczęły już procedurę orzeczniczą.

Całkiem nowe regulacje

Są to całkiem nowe zasady wydłużania ważności dokumentów o niepełnosprawności. Warto w tym miejscu przywołać komunikat Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ustalania prawa do świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu alimentacyjnego uzależnionych od niepełnosprawności w związku z najnowszymi zmianami warunków wydawania orzeczeń o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności dostępny na stronie www.gov.pl/web/rodzina. Czytamy w nim m.in., że: "(...) zmiany wprowadzone (...) ustawą z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dotyczą wszystkich orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wydanych na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (są to przepisy docelowe, a nie obowiązujące czasowo jak to miało miejsce w przypadku poprzednich rozwiązań tzw. covidowych), a nie tylko tych orzeczeń, których termin ważności upływa 30 września 2024 r.".

Dofinansowanie wynagrodzeń

Pracodawcy osób niepełnosprawnych mają możliwość korzystania ze wsparcia PFRON udzielanego w postaci dofinansowania wynagrodzeń takich osób. W związku z nowymi zasadami wydłużania ważności orzeczeń pojawiły się wątpliwości co do możliwości dalszego korzystania z pomocy. Wyjaśnień w tym zakresie udzielił PFRON w komunikacie zamieszczonym na swojej stronie internetowej www.pfron.org.pl.

Wynika z nich, że korzystanie ze wsparcia jest dopuszczalne, o ile spełnione zostaną określone warunki. Po pierwsze, pracodawca uzyska od pracownika kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że pracownik złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia. W dokumencie tym określony będzie termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Następnie pracodawca powinien otrzymać od pracownika kopię nowego orzeczenia, gdy zostanie wydane. Istotne jest, aby pracodawca pozyskał od pracownika informację, kiedy było wydane kolejne, ostateczne orzeczenie, aby prawidłowo zakończyć przedłużenie poprzedniego orzeczenia. Ma to znaczenie zwłaszcza, gdy kolejne orzeczenie przyznaje niższy stopień, nie wskazuje schorzeń szczególnych lub w ogóle nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej.

Co ważne, to od pracownika zależy czy zechce przedstawić pracodawcy te dokumenty.

Refundacja składek przedsiębiorcy

PFRON refunduje niepełnosprawnemu przedsiębiorcy opłaconą przez niego składkę emerytalną i rentową. Muszą to być składki obowiązkowe, a nie dobrowolne. Wysokość refundacji jest zależna od stopnia niepełnosprawności. W tym przypadku, aby orzeczenie niepełnosprawnego przedsiębiorcy zostało przedłużone w Systemie Obsługi Dofinansowań i Refundacji i mógł on nadal korzystać ze wsparcia w okresie przedłużonej ważności dokumentu, musi przekazać do Funduszu kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Po uzyskaniu nowego orzeczenia będzie musiał złożyć do PFRON jego kopię.