Jak przyjąć do pracy cudzoziemca?

Pracodawcy coraz częściej decydują się na zatrudnianie obcokrajowców. W tym celu konieczne jest spełnienie określonych wymagań. Zasadniczo należy wystąpić o wydanie pozwolenia na jego zatrudnienie, jednakże jest grupa cudzoziemców, wobec których nie jest ono konieczne. Warto również pamiętać, że w zakresie zatrudniania cudzoziemców z państw trzecich z dniem 21 lipca br. weszły w życie nowe regulacje.

Zezwolenia na zatrudnienie

Pracodawca zamierzający zatrudnić cudzoziemca, musi wystąpić do właściwego terytorialnie wojewody z wnioskiem o wydanie zezwolenia na jego zatrudnienie. Jeżeli specyfika pracy wykonywanej przez cudzoziemca nie pozwoli na wskazanie głównego miejsca jej świadczenia, wówczas o zezwolenie należy wystąpić do wojewody mazowieckiego.

Każdorazowo w postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca stroną postępowania jest wyłącznie podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Zezwolenie zostaje wydane, jeżeli:

1) wysokość wynagrodzenia określona w umowie z cudzoziemcem nie jest niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku,

2) wojewoda uzyska od starosty, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, informację o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.

Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane.

Dopuszczalne jest także wydanie zezwolenia w tzw. trybie uproszczonym, czyli bez uzyskiwania informacji od starosty. Możliwe jest to, jeżeli zawód, w którym cudzoziemiec ma wykonywać pracę lub rodzaj pracy, która ma być mu powierzona, znajduje się w wykazie zawodów i rodzajów pracy, w stosunku do których nie jest konieczne uzyskiwanie informacji od starosty (wykaz taki wydaje wojewoda). Ponadto nie jest ona wymagana w przypadku przedłużania zezwolenia na pracę dla tego samego cudzoziemca na tym samym stanowisku.

Podmiot składając wniosek o wydanie (bądź przedłużenie) zezwolenia zobowiązany jest wnieść opłatę, która stanowi dochód budżetu państwa. Opłata ta wynosi:

• 50 zł - przypadku zamiaru powierzenia wykonywania pracy na okres nieprzekraczający 3 miesięcy,
   
• 100 zł - przypadku powierzenia cudzoziemcowi pracy na okres dłuższy niż 3 miesiące.

Należy mieć na uwadze, że wymagane jest zawarcie z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienie mu przed podpisaniem jej tłumaczenia na język dla niego zrozumiały.

Zatrudnienie na podstawie oświadczenia

Bez obowiązku występowania o zezwolenie możliwe jest zatrudnienie cudzoziemców będących obywatelami Białorusi, Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej oraz Ukrainy, wykonujących pracę przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im pracę.

Podmiot zamierzający zatrudnić takiego obcokrajowca musi złożyć oświadczenie o zamiarze powierzenia mu pracy. Należy tego dokonać w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy. Oświadczenie musi zostać sporządzone w formie pisemnej i zawierać:

• nazwę zawodu powierzanego cudzoziemcowi,
   
• miejsce wykonywania przez niego pracy,
   
• datę rozpoczęcia i okresu wykonywania pracy,
   
• rodzaj umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy,
   
• wysokość wynagrodzenia za pracę brutto.

Bez zezwolenia

Nie ma obowiązku uzyskiwania zezwolenia m.in. w przypadku cudzoziemców (niezależnie od ich obywatelstwa):

• będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy,
   
• będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w RP - w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień,
   
• będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach odbywania staży zawodowych, do których kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów,
   
• delegowanych na terytorium RP przez pracodawcę zagranicznego, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, m.in. w celu:
   
• wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub napraw, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,
   
• dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,
   
• montażu i demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny, który deleguje ich w tym celu.

Nowe uregulowania

Z dniem 21 lipca br. weszły w życie nowe regulacje w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Mają one zastosowanie w odniesieniu do zatrudniania obywateli z państw trzecich. Nie dotyczą przypadku, gdy zatrudnianym cudzoziemcem jest:

a) obywatel Unii Europejskiej,

b) obywatel Islandii, Lichtensteinu lub Norwegii (państwa EOG),

c) obywatel Konfederacji Szwajcarskiej

d) członek rodziny którejś z osób z pkt a-c.

Rozwiązania wprowadzone ustawą o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP mają zastosowanie zarówno do cudzoziemców, którym powierzono pracę na podstawie umów o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych.

W myśl przepisów ustawy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zobowiązany jest zażądać przed pojęciem przez niego pracy dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP. Ponadto nałożono na niego obowiązek przechowywania przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca kopii tego dokumentu. Dodatkowo pracodawcy są zobowiązani uzupełnić w ciągu 45 dni od dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 4 września br.) dokumentację dotyczącą obcokrajowców świadczących u nich pracę w dniu jej wejścia w życie.

W przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Polski bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu przysługuje mu roszczenie o wypłatę zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń. Jeżeli pracę powierzono na podstawie stosunku pracy, wówczas przy dochodzeniu zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń, domniemywa się istnienie stosunku pracy przez okres 3 miesięcy, chyba że pracodawca lub cudzoziemiec dowiodą innego okresu zatrudnienia. Gdyby nastąpiło to na innej podstawie niż stosunek pracy (umowa cywilnoprawna), to przy dochodzeniu zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń, domniemywa się, że za wykonanie powierzonej pracy uzgodniono wynagrodzenie w wysokości trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, chyba że podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub cudzoziemiec dowiodą, iż wynagrodzenie zostało uzgodnione w innej wysokości.

Warto przypomnieć, że dokumentem uprawniającym do pobytu na terytorium Polski może być ważna wiza (np. wiza krajowa lub wiza Schengen) bądź zezwolenie pobytowe (i wydana na jego podstawie karta pobytu). Informacje dotyczące wzorów dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium Polski pracodawcy znajdą na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu do Spraw Cudzoziemców: http://www.bip.udsc.gov.pl/? cid=73.

Ustawa wprowadziła także kary za zatrudnianie nielegalnie przebywającego w kraju cudzoziemca. Przykładowo za powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP nałożona zostanie grzywna nie niższa niż 3.000 zł.

źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.06.2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP (Dz. U. poz. 769)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20.07.2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. nr 155, poz. 919)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.01.2009 r. w sprawie określania przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz. U. nr 16, poz. 85 ze zm.)