Obowiązki pracodawcy przy wystąpieniu choroby zawodowej

Powinnością pracodawcy jest m.in. stosowanie środków zapobiegających chorobom zawodowym, a także innym chorobom związanym z wykonywaną pracą. Jednakże nie zawsze ich stosowanie, a także przestrzeganie przepisów uchroni pracownika przed wystąpieniem choroby zawodowej. Podejrzenie jej wystąpienia należy zgłosić w Sanepidzie i PIP, a czasami konieczne jest także przeniesienie pracownika do innej pracy.

Choroba zawodowa i zgłaszanie jej podejrzenia

Definicja choroby zawodowej została określona w art. 235¹ K.p. W myśl tego przepisu, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Wykaz chorób zawodowych zawarty jest w rozporządzeniu wydanym w tej sprawie.

Każde podejrzenie choroby zawodowej pracodawca zgłasza właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i okręgowemu inspektorowi pracy.

Obowiązek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej spoczywa nie tylko na pracodawcy, lecz także na lekarzu podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej. Ponadto w każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:

a) lekarz,

b) lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta,

kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

Uprawnionym do zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej jest również pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę. Jednak pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza to podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.

Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:

1) właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu - do 31 lipca 2012 r., a od 1 sierpnia 2012 r. właściwemu: państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu; państwowemu granicznemu inspektorowi sanitarnemu; państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu; państwowemu inspektorowi sanitarnemu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. nr 212, poz. 1263 ze zm.); komendantowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej albo inspektorowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej, zwanym "właściwym państwowym inspektorem sanitarnym", oraz

2) właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy

• których właściwość ustala się według miejsca, gdzie praca jest lub była wykonywana przez pracownika, lub według krajowej siedziby pracodawcy, w przypadku gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje się niezwłocznie, na formularzu określonym w rozporządzeniu w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. Natomiast w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika, dodatkowo dokonuje się zgłoszenia w formie telefonicznej.

Obowiązki pracodawcy

W przypadku rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

• ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym,
   
• przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,
   
• zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

Do jego obowiązków należy też prowadzenie rejestru obejmującego przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby. Powinnością pracodawcy jest także przesłanie zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej do instytutu medycyny pracy oraz do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Konsekwencją stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, udokumentowanego orzeczeniem lekarskim, jest obowiązek jego przeniesienia do innej pracy nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu (art. 230 § 1 K.p.). Przeniesienie to dokonywane jest w trybie polecenia służbowego, nie ma więc potrzeby wypowiadania warunków pracy lub zawierania porozumienia stron. Tak też wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 1999 r., sygn. akt I PKN 425/99. Sąd uznał w nim, że: "Przeniesienie pracownika do innej pracy w trybie art. 230 KP należy traktować jako polecenie, którego odmowa może być uznana za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 KP)".

Także pracownika legitymującego się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek m.in. choroby zawodowej, lecz nieuznanego za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS, pracodawca przenosi do odpowiedniej pracy (art. 231 K.p.). Pracownikowi przeniesionemu do innej pracy na podstawie art. 230 i art. 231 K.p., w razie obniżenia wynagrodzenia przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30.06.2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869 ze zm.)