Ukończenie szkoły a prawo do renty rodzinnej

Z prawa do renty rodzinnej mogą korzystać uprawnieni członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Zaliczają się do nich m.in. dzieci zmarłego, które z chwilą ukończenia nauki mogą utracić prawo do renty rodzinnej.

Renta dla dzieci

Do renty rodzinnej uprawnione są m.in.:

• dzieci własne, drugiego małżonka oraz przysposobione, a także
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, które:
• zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz
• nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Przy czym bezwarunkowo świadczenie to może im przysługiwać jedynie do ukończenia 16 lat. Później prawo do renty uzależnione jest od tego, czy:

• uczą się w szkole (patrz ramka) lub
• są co najmniej całkowicie niezdolne do pracy (patrz tabela).

Mowa o tym w art. 68 i art. 69 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną.

Po ukończeniu 16 lat

Gdy dziecko, które ukończyło podstawówkę, nie ma jeszcze 16 lat, może nadal korzystać z renty rodzinnej, niezależnie od tego, czy podejmie dalszą naukę. Nie musi również potwierdzać faktu rozpoczęcia nauki w nowej szkole.

Z chwilą osiągnięcia wieku 16 lat sytuacja dziecka jednak się zmienia, tj. ustaje jego prawo do renty rodzinnej, chyba że:

• udokumentuje stosownym zaświadczeniem ze szkoły, że nadal się uczy albo
• posiada/uzyska orzeczenie o co najmniej całkowitej niezdolności do pracy.

Renta rodzinna dla uczących się dzieci w wieku powyżej 16 lat wypłacana jest przez cały rok szkolny/akademicki, potwierdzony stosownym dokumentem o pobieraniu nauki, i okres wakacji, a więc odpowiednio do końca:

• sierpnia - w przypadku uczniów szkół ponadpodstawowych,
• września - w przypadku studentów.

Zaświadczenie dla celów dalszej wypłaty renty rodzinnej dla dziecka, które ukończyło 16 lat, powinno zawierać:

• dane ucznia/studenta, tj. imię i nazwisko oraz datę urodzenia,
• nazwę szkoły/uczelni, do której uczęszcza (zostało przyjęte),
• dane dotyczące roku szkolnego/akademickiego,
• wskazanie, do której klasy dziecko uczęszcza/którego roku jest studentem,
• przewidywany, tj. programowy, okres nauki lub termin ukończenia nauki,
• pieczęć i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Po maturze

Niektórzy kończą edukację na szkole średniej, zachowując prawo do renty rodzinnej do końca wakacji, tj. do 31 sierpnia danego roku. Jeśli jednak zdecydują się na kontynuację nauki, dla zachowania ciągłości w wypłacie świadczenia muszą w odpowiednim czasie złożyć stosowne dokumenty do ZUS. Zgodnie bowiem z art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń, przyznane świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Absolwenci, co do zasady, powinni zatem do końca września złożyć wniosek o dalszą wypłatę renty, załączając do niego zaświadczenie ze szkoły potwierdzające dalszą naukę. Jeśli komplet dokumentów wpłynie do ZUS z opóźnieniem, np. w październiku, renta rodzinna za wrzesień nie będzie przysługiwała (przepadnie).

Jak jednak podkreśla organ rentowy na swojej stronie internetowej www.zus.pl, w szczególnej sytuacji są maturzyści przyjęci na pierwszy rok studiów, którzy pobierają rentę rodzinną. Biorąc pod uwagę fakt, iż rok akademicki z reguły rozpoczyna się w październiku, mogą oni mieć problem z uzyskaniem stosownego zaświadczenia z uczelni. Dlatego też dla zachowania prawa do renty rodzinnej za wrzesień muszą oni do końca września złożyć wniosek o kontynuację wypłaty świadczenia wraz z zaświadczeniem z uczelni potwierdzającym przyjęcie na studia.

Natomiast do końca października zobowiązani są uzupełnić dokumentację o zaświadczenie z uczelni o rozpoczęciu studiów.

Osoby, które rozpoczną naukę w innym miesiącu niż wrzesień lub październik, muszą dostarczyć zaświadczenie do końca miesiąca, w którym zostały przyjęte do placówki edukacyjnej.

Kolejne lata nauki

Pozostali studenci (np. II i III roku) mogą złożyć wniosek i zaświadczenie o kontynuowaniu nauki do końca października. Dla nich bowiem rok akademicki z prawem do renty kończy się z dniem 30 września.

Przy czym zaświadczenia nie trzeba składać ponownie, jeśli szkoła lub uczelnia wydała je na cały okres trwania nauki. W takim przypadku bowiem ZUS, w oparciu o to zaświadczenie, będzie wypłacał rentę rodzinną przez cały wskazany w nim okres.

Trzeba się jednak liczyć z tym, iż w każdej chwili organ rentowy możne sprawdzić, czy uczeń lub student faktycznie nadal się uczy i w razie stwierdzenia przerwania nauki - pozbawić prawa do świadczenia i ewentualnie zobowiązać do jego zwrotu za okres wsteczny wraz z odsetkami.

O fakcie przerwania nauki przed końcem okresu, na jaki została przyznana renta rodzinna, należy niezwłocznie powiadomić organ rentowy.