COVID-19
Okoliczności uzasadniające przyznanie zasiłku opiekuńczego

Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu, w razie wystąpienia określonego ryzyka, mogą korzystać ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Do świadczeń tych zalicza się zasiłek opiekuńczy należny m.in. z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8, w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia placówki, do której dziecko uczęszcza. Przy czym obecnie, w związku z ryzykiem rozprzestrzeniania się w Polsce koronawirusa, rodzice i opiekunowie takich dzieci mogą skorzystać z dodatkowych dni zasiłku opiekuńczego.

Podstawowe zasady

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

• zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 - wyłącznie w określonych przez ustawodawcę przypadkach (patrz tabela),
   
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
   
• dzieckiem niepełnosprawnym:
   
• zdrowym w wieku od 8 do 18 lat - we wskazanych okolicznościach lub
   
• chorym w wieku od 14 do 18 lat, albo
   
• innym chorym członkiem rodziny, za którego uznaje się m.in. wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Kwestię tę reguluje art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 33 określa, ile dni zasiłku opiekuńczego w każdym z tych przypadków należnych jest w danym roku kalendarzowym.

Przykładowo, z tytułu opieki nad dziećmi zdrowymi do lat 8 i/lub chorymi do ukończenia 14 lat, ze świadczenia tego ubezpieczeni rodzice i opiekunowie mogą korzystać nie dłużej niż przez 60 dni w roku kalendarzowym. Co więcej, te 60 dni musi wystarczyć łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny, niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Zasiłek w dodatkowym wymiarze

Jeżeli ubezpieczona matka dziecka, korzystająca z zasiłku macierzyńskiego, przed upływem 8 tygodni po porodzie:

• przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem albo
   
• legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub też
   
• porzuciła dziecko

ubezpieczony ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny, może, za sprawą art. 32a ustawy zasiłkowej, uzyskać dodatkowo, niezależnie od zasiłku opiekuńczego w podstawowym wymiarze, prawo do tego świadczenia w wymiarze do 8 tygodni.

Warunkiem otrzymania tego świadczenia jest przerwanie zatrudnienia albo innej działalności zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

W związku z zagrożeniem związanym z koronawirusem ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Przysługuje on za okres nie dłuższy niż:

• 14 dni - począwszy od 8 marca 2020 r. w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19 - ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy,
   
• (kolejnych) 14 dni (do okresu tego nie wlicza się wykorzystanego wcześniej dodatkowego zasiłku opiekuńczego) - począwszy od 26 marca 2020 r., w przypadku:
   
• zamknięcia ww. placówek, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19 - ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 lub dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego,
   
• zamknięcia szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze z powodu COVID-19, do których uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna - ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dorosłą osobą niepełnosprawną.

Świadczenie to:

• przyznawane jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej,
   
• nie jest wliczane do 60-dniowego limitu podstawowego zasiłku opiekuńczego.

Szczegółowo kwestie te regulują:

• art. 4 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 374 ze zm.) oraz
   
• art. 80, art. 82 i art. 101 pkt 2 lit. h) ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 568).

Okresy należnego zasiłku opiekuńczego

Maksymalny wymiar zasiłku opiekuńczego
podstawowego		w dodatkowym wymiarze		dodatkowego (w związku z koronawirusem)
odpowiednio: 60, 30 lub 14 dni w roku kalendarzowym		8 tygodni, tj. 56 dni (nie jest związany z rokiem kalendarzowym)		14 dni lub odpowiednio 28 dni (14 dni + 14 dni)
w przypadkach określonych w
art. 32 ustawy zasiłkowej		art. 32a ustawy zasiłkowej		art. 4 specustawy w sprawie COVID-19