Zasiłek opiekuńczy dla pracownika sprawującego opiekę nad chorą partnerką i ich wspólnym dzieckiem

1) Partnerka pracownika, z którą mieszka i wychowuje ich wspólne 1,5-roczne dziecko, przebywa obecnie w szpitalu. Czy pracownik na czas jej hospitalizacji ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem, a po jej wyjściu ze szpitala z tytułu opieki nad partnerką? Nadmieniamy, że jest ona osobą bezrobotną.

Pracownik co do zasady ma prawo do zasiłku opiekuńczego w obydwu wymienionych przypadkach. Zasiłek opiekuńczy przysługuje bowiem osobie ubezpieczonej zwolnionej od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad:

• zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,
• innym chorym członkiem rodziny (art. 32 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy zasiłkowej).

Ustawa zasiłkowa za dzieci uważa dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Natomiast za członków rodziny, nad którymi sprawowanie opieki uprawnia do zasiłku opiekuńczego, uważa małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki (art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Przy czym warunek ten uważa się za spełniony także, gdy ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym członkiem rodziny tylko przez okres choroby (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).

W razie sprawowania opieki nad "zdrowym" dzieckiem w wieku do 8 lat pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy z limitu 60 dni przypadającego na dany rok kalendarzowy, a gdy opieki wymaga chory członek rodziny, limit ten wynosi 14 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy zasiłkowej). Co jednak istotne, do 60-dniowego limitu wliczeniu podlegają dni opieki sprawowanej nad dziećmi zdrowymi i chorymi (w tym także nad dziećmi z niepełnosprawnością) oraz innymi chorymi członkami rodziny. Limity te stosuje się niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego i wymagających opieki (art. 33 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Partnerka pracownika, o którym mowa w pytaniu, jest matką jego dziecka i wspólnie z nią prowadzi on gospodarstwo domowe. Ponadto z pytania wynika, że jest ona osobą stale opiekującą się dzieckiem. Jeśli tak jest faktycznie, to pracownik jest uprawniony do zasiłku opiekuńczego zarówno z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem w czasie pobytu matki dziecka w szpitalu, jak i z tytułu sprawowania opieki nad chorą partnerką po jej wyjściu ze szpitala. Oczywiście przyjmując, że w czasie sprawowania opieki nie ma innego domownika mogącego zapewnić tę opiekę oraz że nie został wykorzystany pełny limit opieki przysługujący w podanych okolicznościach. Łącznie opieka nie może przekroczyć 60 dni, w tym nad chorą partnerką - 14 dni.

Pracownik po powrocie partnerki ze szpitala do domu na czas jej dalszej choroby może kontynuować pobieranie zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad "zdrowym" dzieckiem (maksymalnie do wyczerpania limitu). Osoby chorej nie uważa się bowiem za domownika mogącego zapewnić opiekę dziecku, dlatego jej obecność w domu w czasie sprawowania przez pracownika opieki nad dzieckiem nie zostanie uznana za negatywną przesłankę nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego.

2) Jakie dokumenty powinien złożyć pracownik, jeśli płatnikiem zasiłku jest pracodawca?

Dla nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem, gdy stały opiekun dziecka jest chory bądź przebywa w szpitalu wymagane jest złożenie przez pracownika wniosku o zasiłek opiekuńczy (np. na formularzu Z-15A) oraz zaświadczenie lekarskie wystawione pracownikowi na zwykłym druku lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS. Zaświadczenie to powinno zawierać:

• imię i nazwisko małżonka lub rodzica stale opiekującego się dzieckiem,
• okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem,
• nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka, oraz jego imię, o ile dziecku zostało już nadane,
• pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Powyższe wynika z § 27 i § 29 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87 ze zm.).

Natomiast jeśli chodzi o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorą partnerką po jej wyjściu ze szpitala, to o konieczności sprawowania takiej opieki decyduje lekarz leczący. Jeżeli uzna to za wskazane, w tym celu wystawi pracownikowi zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Dokument ten wraz z wnioskiem o zasiłek opiekuńczy (np. na formularzu Z-15B) będą stanowiły podstawę do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego za ten okres.