Postępowanie w sprawie chorobówki dla przedsiębiorcy

Osoba prowadząca własną działalność pozarolniczą, która zdecydowała się na przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, z reguły oczekuje, iż w razie zaistnienia określonego ryzyka uzyska prawo do danego świadczenia. Obecnie niezdolność do pracy w zdecydowanej większości potwierdzana jest zaświadczeniami lekarskimi wystawianymi w formie elektronicznej, które niemal natychmiast trafiają na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Wydawać by się zatem mogło, że to wystarczy do wdrożenia postępowania o przyznanie prawa do zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy. Niestety tak nie jest.

E-zwolnienia

Zaświadczenia lekarskie, potwierdzające m.in. chorobę ubezpieczonego lub jego pobyt w szpitalu, są obecnie wystawiane przez upoważnionych przez ZUS lekarzy i felczerów niemal wyłącznie w formie (odpowiednio podpisanego) dokumentu elektronicznego. Wystawiający to tzw. e-zwolnienie przekazuje je na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Stanowi o tym art. 55 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645), zwanej ustawą zasiłkową.

Zdarza się, że świadomi tego ubezpieczeni, dla których płatnikiem zasiłków jest ZUS (a więc m.in. osoby prowadzące własną działalność pozarolniczą), po wyjściu od lekarza nie podejmują żadnych działań w celu uzyskania świadczenia, gdyż są przekonani o tym, że są zbędne. Dopiero po kilku tygodniach, a nawet miesiącach, występują z zapytaniem do ZUS o należne świadczenie. Wówczas dowiadują się, że w ich sprawie w ogóle nie jest rozpatrywane prawo od zasiłku. Trzeba pamiętać, iż roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, co do zasady, przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek ten przysługuje (art. 67 ustawy zasiłkowej).

Na wniosek

Niestety, sam fakt niemal natychmiastowego dostępu organu rentowego do e-zwolnienia ubezpieczonego nie stanowi podstawy do wdrożenia postępowania w sprawie przyznania zasiłku chorobowego, a tym bardziej jego wypłaty. To, że ZUS ma również pełne informacje o przebiegu ubezpieczenia oraz podstawy wymiaru składek, umożliwiające ustalenie prawa do zasiłku chorobowego oraz jego wysokości, nie ma tu znaczenia. Postępowanie to, zgodnie z art. 61b ust. 1 ustawy zasiłkowej, wszczyna się bowiem na wniosek ubezpieczonego złożony do ZUS w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego (na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS). Powinien on zawierać:

• dane ubezpieczonego - pierwsze imię, nazwisko, nr PESEL albo serię i numer paszportu i datę urodzenia, jeżeli nie nadano nr PESEL, oraz adres zamieszkania,
   
• dane płatnika składek - NIP lub nr PESEL albo serię i numer paszportu, jeżeli nie ma obowiązku posługiwania się NIP i nie nadano nr PESEL,
   
• informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku lub jego wysokość.

Można w tym celu wykorzystać opracowany przez organ rentowy formularz ZAS-53 - Wniosek o zasiłek chorobowy.

Przy czym, za sprawą art. 61b ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej, za wniosek o świadczenie może być również uznany/e dostarczony/e do ZUS:

• otrzymany przez ubezpieczonego (np. na jego żądanie) wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego, tzw. wydruk e-zwolnienia, albo
   
• zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, w przypadku gdy wystawienie e-zwolnienia nie było możliwe, np. w razie braku możliwości dostępu do internetu, czyli tzw. zaświadczenie wystawione w trybie alternatywnym.

Natomiast ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie www.zus.pl, dodaje, iż postępowanie o zasiłek chorobowy przysługujący m.in. ubezpieczonym będącym osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, wszczyna się także na podstawie zaświadczenia płatnika składek, sporządzonego np. na formularzu Z-3b. Przy czym w przypadku kolejnego e-zwolnienia z tytułu nieprzerwanej niezdolności do pracy płatnik składek zobowiązany jest wypełnić tylko dane do pkt 1 tego zaświadczenia.

Wystarczy jeden dokument

Jak już wskazano wcześniej, ZUS nie wdraża postępowania w sprawie przyznania prawa do zasiłku chorobowego oraz jego wypłaty dla przedsiębiorcy bez zasygnalizowania przez tego ubezpieczonego (poprzez złożenie stosownego dokumentu), iż w ogóle zamierza ubiegać się o to świadczenie.

Jednym z dokumentów uznawanych za wniosek o świadczenie jest zaświadczenie płatnika składek. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż i tak każdorazowo jest ono wymagane, jako dokument niezbędny do przyznania i wypłaty zasiłku. Mowa o tym w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87). W zaświadczeniu tym wskazuje się m.in. okres niezdolności do pracy, za który ubezpieczony ubiega się o zasiłek oraz - o ile są mu znane - serię i numer zaświadczenia lekarskiego. Ponieważ zaświadczenie Z-3b można złożyć w formie dokumentu elektronicznego na PUE ZUS, daje to możliwość skutecznego zawnioskowania o zasiłek chorobowy bez wychodzenia z domu.

Wypłata świadczenia

ZUS zobowiązany jest do wypłaty zasiłków na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień, przy czym nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia tych uprawnień. W razie niedochowania tego terminu organ rentowy jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.