Grzywna w celu przymuszenia oraz opłata egzekucyjna w księgach jednostki budżetowej

Jednostka budżetowa nałożyła na osobę fizyczną grzywnę w celu przymuszenia. Zobowiązanego obciążono także opłatą za dokonane czynności egzekucyjne. Jak ująć takie operacje w księgach rachunkowych jednostki?

Na podstawie art. 119 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 479 ze zm.), grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Nakłada się ją również w sytuacji, gdy nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana zarówno na osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a także na jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Może być ona nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie (z wyjątkiem sytuacji, gdy egzekucja dotyczy wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego - wówczas grzywna jest jednorazowa). Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać 10.000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej 50.000 zł. Grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć 50.000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej 200.000 zł. Grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego i postanowienie o nałożeniu grzywny, w którym wzywa się do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym (por. art. 120 § 1, art. 121 § 1-4, art. 122 § 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Zgodnie z art. 125 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu. Postanowienie w sprawie umorzenia grzywny wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Na postanowienie o odmowie umorzenia grzywny służy zażalenie. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dopuszcza nawet możliwość zwrotu uiszczonych lub ściągniętych grzywien w celu przymuszenia - w całości lub w wysokości 75% - o ile zobowiązany wykonał obowiązek i zgłosił stosowny wniosek. Państwowe organy egzekucyjne mogą zwrócić grzywnę po uzyskaniu zgody organu wyższego stopnia (por. art. 126 ww. ustawy). Możliwość umorzenia i zwrotu grzywny nałożonej w celu przymuszenia, świadczy o tym, że jest ona środkiem egzekucyjnym, którego celem nie jest uzyskanie wpłaty grzywny, tylko zmuszenie zobowiązanego do podjęcia czynności określonych w tytule wykonawczym.

Ponadto za wydanie postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia organ egzekucyjny - na podstawie art. 64a § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - pobiera opłatę w wysokości 10% kwoty nałożonej grzywny, nie więcej jednak niż 68 zł. W przypadku wielokrotnego nakładania grzywien opłatę pobiera się osobno od każdego postanowienia. Zgodnie z art. 64e § 1 i 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organ egzekucyjny prowadzący postępowanie egzekucyjne może umorzyć w całości lub w części koszty egzekucyjne. W przypadku częściowego umorzenia kosztów egzekucyjnych w pierwszej kolejności umarza się opłatę egzekucyjną.

Z załącznika nr 3 "Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych" do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 342) wynika, że do ewidencji przychodów z tytułu dochodów budżetowych związanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w szczególności dochodów, do których zalicza się podatki, składki, opłaty, inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek, należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych służy konto 720 "Przychody z tytułu dochodów budżetowych". Na stronie Wn tego konta ujmuje się odpisy z tytułu dochodów budżetowych, a na stronie Ma - przychody z tytułu dochodów budżetowych. Natomiast koszty niezwiązane bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w tym umorzone należności, ewidencjonuje się na stronie Wn konta 761 "Pozostałe koszty operacyjne".