Okoliczności przeliczenia podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy

W 2012 r. ZUS przyznał pracownikowi prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie rozwiązaliśmy z nim stosunku pracy i pracuje on do chwili obecnej. Po zakończeniu każdego roku sporządzamy zaświadczenie w celu doliczenia przepracowanego okresu. Czy z tytułu dalszego zatrudnienia pracownik może ubiegać się o przeliczenie podstawy wymiaru renty?

Tak, ustawa emerytalna przewiduje kilka sposobów przeliczenia podstawy wymiaru pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy. Pierwszy z nich wynika z zapisów art. 110 ustawy emerytalnej i dotyczy przypadków, w których wnioskodawca do ponownego ustalenia podstawy wymiaru renty wskazuje wynagrodzenie przypadające w całości lub w części po przyznaniu świadczenia. Gdy do ponownego obliczenia podstawy wymiaru zostanie wskazane wynagrodzenie uzyskane w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, wówczas wymagane jest, aby wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był wyższy od ostatnio obliczonego. Wskazanie zarobków uzyskanych w części po przyznaniu renty dotyczy jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia (może to być nawet jeden dzień).

Jeżeli jednak w wyniku przeliczenia podstawy wymiaru poprzez uwzględnienie zarobków przypadających po przyznaniu renty okaże się, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest niższy od poprzednio ustalonego, to przeliczenie może być dokonane, jeżeli rencista:

• od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie podstawy wymiaru nie pobrał renty wskutek jej zawieszenia, albo
   
• do ponownego ustalenia podstawy wymiaru wskaże zarobki przypadające w całości po przyznaniu prawa do renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi co najmniej 130%.

W razie dokonywania przeliczenia w myśl art. 110 ustawy emerytalnej, podstawa wymiaru renty ustalana jest na zasadach określonych w art. 15 tej ustawy, tj.:

• z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie,
   
• z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie.

Do przeliczenia podstawy wymiaru stosuje się kwotę bazową obowiązującą w dacie zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie podstawy wymiaru.

Wysokość kwoty bazowej podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

W styczniu 2012 r. ZUS przyznał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy 48-letniej kobiecie. Do ustalenia podstawy wymiaru zainteresowana wskazała wynagrodzenie z kolejnych 10 lat, tj. 2002-2011. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosił 120%. Po przyznaniu świadczenia kobieta nadal pracowała.

Na początku maja br. zainteresowana złożyła wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru renty i przedłożyła zaświadczenie potwierdzające wysokość wynagrodzenia za lata 2012-2014.

ZUS, zgodnie ze złożonym wnioskiem dokona przeliczenia renty, przyjmując do ustalenia podstawy jej wymiaru wynagrodzenia z lat 2005-2014.

Załóżmy że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniesie 129%. Do obliczenia wysokości świadczenia ZUS zastosuje kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2015 r.

W marcu 2013 r. ZUS przyznał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy 52-letniemu mężczyźnie. Do ustalenia podstawy wymiaru tego świadczenia wskazał on zarobki z lat 2003-2012, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 150%. Z uwagi na wysokość uzyskiwanych zarobków renta została zawieszona.

W kwietniu br. złożył on w ZUS wniosek o przeliczenie świadczenia, wskazując do jego ustalenia zarobki z lat 2005-2014. Zgodnie z wnioskiem ZUS dokonał przeliczenia i ustalił wskaźnik wysokości podstawy renty na poziomie 145%. Do obliczenia podstawy i wysokości renty przyjął kwotę bazową obowiązującą w kwietniu 2015 r. Ponieważ mężczyzna nie pobierał renty, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie musiał być wyższy od poprzednio ustalonego.

Druga z możliwości ponownego obliczenia podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy wynika z art. 111 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem rencista może zgłosić wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru z uwzględnieniem zarobków uzyskanych w następujących okresach:

• z tej samej liczby lat kalendarzowych i z tego samego okresu wskazanego do poprzedniej podstawy wymiaru,
   
• z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie renty lub wniosek o ponowne obliczenie podstawy wymiaru,
   
• z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu przypadających przed zgłoszeniem wniosku o przeliczenie podstawy wymiaru.

Wymaganym warunkiem do tego przeliczenia jest uzyskanie wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru od poprzednio obliczonego. Do ponownego obliczenia podstawy wymiaru zgodnie z tym przepisem stosuje się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia, a więc "starą kwotę bazową". Ten sposób przeliczenia podstawy wymiaru zasadniczo dotyczy tych przypadków, w których zainteresowany przedstawia zarobki uzyskane w okresie poprzedzającym przyznanie renty, a więc te, których dotychczas nie udokumentował.

W 2012 r. ZUS przyznał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy 56-letniemu mężczyźnie. Do ustalenia podstawy wymiaru zainteresowany wskazał zarobki z lat 2002-2011. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 133%.

W 2015 r. rencista uzyskał z archiwum dokumenty potwierdzające wynagrodzenie z lat 1980-1983. W kwietniu 2015 r. zgłosił wniosek o ponowne ustalenie podstawy wymiaru renty poprzez przyjęcie zarobków z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia, w tym z lat 1980-1983. Po przeliczeniu i uwzględnieniu przez ZUS wynagrodzeń z ww. okresu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 140%. Wysokość podstawy oraz świadczenie zostało obliczone przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w 2012 r., a następnie zwaloryzowane.