Dotychczas wraz ze śmiercią przedsiębiorcy prowadzącego działalność kończył się jego byt prawny. Ustawodawca dostrzegł ten problem i w dniu 5 lipca 2018 r. została uchwalona ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Podstawowym celem tej regulacji jest zapewnienie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw osób fizycznych po ich śmierci. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Zmiany w ustawie o VAT dotyczą przede wszystkim zmiany związanej z definicją podatnika. Za "przedsiębiorstwo w spadku" rozumieć się będzie przedsiębiorstwo w spadku w rozumieniu ustawy o zarządzie sukcesyjnym.
Natomiast za podatnika VAT będzie się rozumieć także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej stanowiącą przedsiębiorstwo w spadku w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia:
1) zarządu sukcesyjnego albo
2) uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2017 r. poz. 869 ze zm.), czyli zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo w spadku będzie podatnikiem w takim przypadku od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego albo do dnia dokonanego wcześniej zgłoszenia zaprzestania prowadzenia przedsiębiorstwa przez osobę, która dokonała zgłoszenia.
Przedsiębiorstwo w spadku będzie uznane, na podstawie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, za podatnika kontynuującego prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika VAT.
W przypadku przedsiębiorstwa w spadku właściwym organem podatkowym będzie organ podatkowy, który był właściwy dla zmarłego podatnika w dniu jego śmierci.
Jak wyjaśniano w uzasadnieniu do projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, zmiany w ustawie o VAT odpowiadają koncepcji, zgodnie z którą przyjmuje się zasadę pełnej kontynuacji rozliczeń na gruncie VAT przez przedsiębiorstwo w spadku. Z chwilą śmierci przedsiębiorcy, przedsiębiorstwo w spadku staje się podatnikiem VAT kontynuującym działalność po zmarłym przedsiębiorcy. Zarządca sukcesyjny, prowadząc z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego podatnika przedsiębiorstwo w spadku (w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku), biorąc pod uwagę przyjętą na gruncie VAT zasadę pełnej kontynuacji, będzie uprawniony i zobowiązany m.in. do złożenia deklaracji lub korekt deklaracji za zmarłego podatnika.
Zasadą będzie, iż z chwilą śmierci przedsiębiorcy, jeżeli nie zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny, podatnik zostanie z urzędu wykreślony z rejestru.
W sytuacji jednak ustanowienia zarządu sukcesyjnego nie dojdzie do wykreślenia zmarłego podatnika z rejestru, jeżeli przedsiębiorca w ciągu 7 dni poinformuje właściwy urząd skarbowy o powołaniu zarządcy sukcesyjnego i dokonaniu stosownego wpisu do CEIDG (art. 96 ust. 7a i 8a ustawy o VAT).
Wykreślony z rejestru będzie także podatnik w sytuacji, gdy zarządca sukcesyjny zaprzestanie pełnić swoją funkcję lub gdy wygaśnie zarząd sukcesyjny bądź wygasną uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
Ustawa o VAT będzie również określała przypadki przywrócenia zarejestrowania bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego. Będzie to miało miejsce, gdy:
1) osoba, o której mowa w art. 14 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, dokona zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (w tym ponownego zgłoszenia),
2) zarządca sukcesyjny poinformuje o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy,
3) zarządca sukcesyjny poinformuje o jego powołaniu, po tym jak podatnik został wykreślony z rejestru z tej przyczyny, że poprzedni zarządca przestał pełnić swoją funkcję.
Przywrócenie zarejestrowania nastąpi pod warunkiem złożenia niezwłocznie brakujących deklaracji za okresy poprzedzające okres, w którym dokonano zgłoszenia lub złożono informację, o których mowa w pkt 1-3.
Wprowadzone zmiany w ustawie o VAT uwzględniają ponadto w art. 14, dotyczącym opodatkowania w razie zaprzestania działalności, przypadki zaprzestania działalności przedsiębiorstwa w spadku (art. 14 ust. 1 pkt 2) bądź też wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego (art. 14 ust. 1 pkt 3).
We wskazanych sytuacjach zajdzie konieczność m.in. sporządzenia spisu z natury towarów. Ponadto podatnicy będą obowiązani załączyć informację o dokonanym spisie, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący m.in. dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.
Zmiany wprowadzone w art. 14 ustawy o VAT dotyczą także określenia zasad zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej na rzecz osób będących właścicielami przedsiębiorstwa w spadku na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, na dzień wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego lub wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
|
Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 5.07.2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
