Rewolucyjne zasady płatności VAT już od 1 stycznia 2018 r.

Już od 1 stycznia 2018 r. resort finansów planuje wdrożenie nowego rozwiązania pozwalającego na skuteczną ściągalność podatku VAT - tzw. mechanizmu podzielonej płatności (split payment). Jego istota ma polegać na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę będzie dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług, zostanie zapłacona na specjalne konto dostawcy - rachunek VAT. Dostawca otrzyma zatem na swój rachunek bankowy jedynie kwotę netto i tą kwotą będzie mógł dysponować, natomiast będzie miał bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT.

Zdaniem resortu finansów, mechanizm podzielonej płatności utrudni, a w zasadzie uniemożliwi powstanie nadużyć już na etapie samej transakcji.

W projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 12 maja 2017 r. dodano przepisy art. 108a-108e, które będą regulować zasady stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

W art. 108a ust. 1 wskazano generalną zasadę, zgodnie z którą podatnicy, którzy otrzymają fakturę z wykazaną kwotą podatku, w tym przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi będą mogli zastosować mechanizm podzielonej płatności. Oznacza to, że mechanizm ten będzie dobrowolny i znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników.

Uwaga

O zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności decydować będzie nabywca towaru (usługi) będący podatnikiem w rozumieniu ustawy o VAT.

Jeżeli nabywca zdecyduje o zastosowaniu takiego mechanizmu, wówczas zapłata odpowiadająca:

1) wartości sprzedaży netto - dokonywana będzie na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo na rachunek dostawcy towarów lub usługodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem (na rachunek rozliczeniowy),

2) kwocie podatku VAT - dokonywana będzie na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy.

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności odbywać się będzie przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, w którym podatnik będzie musiał wskazać:

1) numer faktury lub faktury korygującej, w związku z którą będzie dokonywana płatność,

2) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku,

3) kwotę wartości sprzedaży netto,

4) kwotę podatku.

W przypadku zaistnienia sytuacji, w której płatność zostanie dokonana przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu na rzecz podatnika innego niż dostawca towarów lub usługodawca, wprowadzona zostanie regulacja, zgodnie z którą podatnik, na rzecz którego zostanie dokonana taka płatność odpowiadać będzie solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za niezapłacony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub świadczenia usług. Taka regulacja ma w założeniu uniemożliwić dokonywanie działań zmierzających do niepłacenia podatku.

Aby umożliwić wszystkim podatnikom nabywającym towary i usługi dokonywanie płatności przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności, dla każdego podatnika VAT ma być założony rachunek VAT w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, co zostanie uregulowane stosownymi przepisami nakładającymi na te instytucje obowiązki w tym zakresie.

Środki, jakie zostaną zgromadzone na rachunku VAT będą - w założeniu - środkami należącymi do podatnika, a organy podatkowe nie będą miały do nich dostępu. Mimo to podatnicy będą mogli z takiego rachunku dokonywać wyłącznie przelewu na inny rachunek VAT oraz opłacać swoje zobowiązania podatkowe z tytułu rozliczeń podatku VAT.

W niektórych przypadkach w związku z powyższym będzie dochodziło do kumulowania środków zgromadzonych na rachunku VAT. W projekcie ustawy przewidziano w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem (pisemnym, uzasadnionym) o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na rachunku VAT na jego rachunek bankowy prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Taki wniosek podlegał będzie weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego, który w terminie 90 dni, w drodze postanowienia, będzie mógł wyrazić zgodę na inne przeznaczenie środków i w postanowieniu tym będzie wskazywał ostateczną wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, które będą mogły mieć inne przeznaczenie.

W projekcie ustawy wskazano również sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT w przypadku gdy podatnik zostanie wykreślony z rejestru jako podatnik VAT. Wówczas środki zgromadzone na rachunku VAT zostaną przekazane przez bank albo spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego. W takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego zaliczy te środki w pierwszej kolejności na poczet zaległości podatkowych podatnika wraz z odsetkami za zwłokę, a pozostałą część środków zwróci na wskazany rachunek bankowy podatnika lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem. Zwrot taki będzie możliwy wówczas, gdy wobec podatnika nie będzie toczyć się w zakresie podatku VAT postępowanie podatkowe, ani nie będzie prowadzona kontrola podatkowa albo kontrola celno-skarbowa.

Z kolei w stosunku do podatnika, który zostanie wykreślony z rejestru podatników VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 1 ustawy o VAT (jeżeli stwierdzono, że podatnik nie istnieje), środki zgromadzone na rachunku VAT będą podlegały w całości przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa.

W projekcie ustawy przewidziano szereg uprawnień dla podatników, którzy stosować będą mechanizm podzielonej płatności. W stosunku do takich podmiotów nie będą miały zastosowania przepisy o solidarnej odpowiedzialności zawarte w dziale Xa a także regulacje dotyczące stosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego, czyli sankcji, określonych w art. 112b i art. 112c ustawy o VAT.

Ponadto, w przypadku faktur opłaconych przy zastosowaniu tego mechanizmu w zasadzie nie będą stosowane podwyższone odsetki od zaległości podatkowych. Zgodnie bowiem z projektowanym art. 108d ust. 3 ustawy o VAT, przepisu art. 56b Ordynacji podatkowej nie będzie się stosowało do zaległości w podatku powstałej za okres, za który podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykaże kwotę podatku naliczonego, której 95% wynikać będzie z faktur, które zostaną zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Istotną zachętą dla podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności ma być również zmniejszenie kwoty zobowiązania podatkowego w VAT o kwotę obliczoną na podstawie zaproponowanego wzoru, uzależnioną od kwoty zobowiązania, stopy referencyjnej NBP obowiązującej na dwa dni robocze przez dniem zapłaty oraz terminu, w jakim zobowiązanie zostanie uregulowane. W projektowanym art. 108e ust. 1 ustawy wskazano, iż w sytuacji gdy zapłata zobowiązania podatkowego z tytułu podatku nastąpi z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin określony dla zapłaty podatku, kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku do zapłaty obniża się o kwotę wyliczoną według wzoru:

gdzie: