Ustawa o VAT nie posługuje się pojęciem "ulga na złe długi". W praktyce jednak przyjęło się używanie tego określenia do regulacji zawartych w art. 89a i 89b ustawy o VAT, tj. do sytuacji, gdy wierzyciel ma prawo do skorygowania podstawy opodatkowania i kwoty VAT należnego (a dłużnik ma obowiązek skorygowania VAT naliczonego) w związku z nieuregulowaniem zobowiązania przez dłużnika w ustawowym terminie.
Ulga na złe długi dotyczy dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju - nie dotyczy natomiast np. WNT, importu usług, a także dostaw rozliczanych w ramach odwrotnego obciążenia.
 |
Pisaliśmy o tym w Biuletynie Informacyjnym nr 10 z 1.04.2015 r. na str. 17 |
Od 1 lipca br. będą obowiązywały pewne zmiany w stosowaniu ulgi na złe długi. Omawiamy je w tym artykule.
Podatnik (wierzyciel) może skorzystać z ulgi na złe długi, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część nieuregulowanej kwoty wierzytelności. Dodatkowo, skorzystanie z ulgi na złe długi jest możliwe, jeżeli spełnione są następujące warunki:
1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz czynnego podatnika, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty w związku z ulgą na złe długi:
Powyższe warunki obowiązują obecnie i będą obowiązywały także po 30 czerwca 2015 r. Nowością będzie natomiast to, że wierzyciel będzie mógł skorzystać z omawianej ulgi, nawet jeżeli między nim a dłużnikiem będą istniały powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy (obecnie przy takich powiązaniach wierzyciel nie może korzystać z ulgi na złe długi - patrz: art. 89a ust. 7 ustawy o VAT; ten przepis z dniem 1 lipca br. zostanie uchylony).
WAŻNE: Od 1 lipca 2015 r. istnienie między wierzycielem a dłużnikiem powiązań o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikających ze stosunku pracy nie będzie przeszkodą do skorzystania przez wierzyciela z ulgi na złe długi.
Jeszcze do niedawna organy podatkowe przyjmowały literalne brzmienie przepisów i uznawały, że gdy dłużnik jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, wierzyciel nie może skorygować VAT w ramach ulgi na złe długi, podczas gdy dłużnik w takiej sytuacji stosowną korektę musi przeprowadzić. Oznaczało to, że między zachowaniem wierzyciela i dłużnika była asymetria, co w orzecznictwie sądowym było bardzo krytykowane. Wprawdzie na skutek licznych wyroków sądowych stanowisko organów podatkowych uległo złagodzeniu (ostatnio uznają one, że dłużnik w upadłości lub w likwidacji nie musi dokonywać korekty odliczonego VAT), niemniej jednak ustawodawca postanowił wprowadzić stosowne zmiany w przepisach. Od 1 lipca 2015 r. z "nowego" ust. 1b dodanego do art. 89b ustawy o VAT będzie wprost wynikało, że dłużnik nie musi korygować VAT naliczonego w związku z nieuregulowaniem zobowiązania, jeżeli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upłynie 150 dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Wierzyciel nie może skorzystać z ulgi na złe długi, gdy po sprzedaży towaru lub usługi zrezygnował z rozliczania VAT (wybierając zwolnienie z VAT). Wynika to z art. 89a ust. 2 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT. Podobnych regulacji nie ma natomiast odnośnie dłużnika. Dłużnicy muszą zatem skorygować odliczony VAT - w związku z nieuregulowaniem zobowiązania w ustawowym terminie - także w przypadku, gdy na dzień zakupu byli czynnymi podatnikami VAT, ale 150 dzień od upływu terminu płatności przypadnie już w okresie, gdy korzystają ze zwolnienia z VAT. Żadne przepisy nie zobowiązują jednak dłużnika do złożenia w tej sytuacji deklaracji VAT. Literalne brzmienie obecnie obowiązujących przepisów wskazuje zatem, że dłużnik zwolniony z VAT, który koryguje odliczony VAT w związku z nieuregulowaniem zobowiązania w ustawowym terminie, musi jedynie dokonać zapłaty odpowiedniej kwoty podatku, na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy o VAT. Nie musi natomiast składać deklaracji VAT.
Zauważmy jednak, że inaczej jest przy "powrotnej" korekcie VAT dokonywanej przez wierzyciela i dłużnika po otrzymaniu (dokonaniu) zapłaty. W takim przypadku art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT wprost zobowiązuje wierzyciela lub dłużnika VAT zwolnionego z VAT do złożenia deklaracji VAT. Ustawodawca dostrzegł tę nieścisłość i postanowił rozszerzyć zakres stosowania tego przepisu. Z jego "nowego" brzmienia (obowiązującego od 1 lipca br.) będzie wynikało, że także dłużnicy zwolnieni z VAT, którzy korygują wcześniej odliczony VAT w związku z nieuregulowaniem zobowiązania w ustawowym terminie, muszą złożyć deklarację VAT.
Co do zasady, "nowe" regulacje dotyczące ulgi na złe długi będą obowiązywały od 1 lipca br. Jednak na mocy przepisu przejściowego zawartego w art. 5 ustawy nowelizującej, art. 89a i 89b ustawy o VAT w "nowym" brzmieniu będą miały zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed 1 lipca br., których nieściągalność została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r. Oznacza to zatem, że jeżeli np. 150 dzień od upływu terminu płatności przypadnie przed 1 lipca br., to pomimo, iż między wierzycielem a dłużnikiem istnieją powiązania kapitałowe, majątkowe lub inne, wierzyciel będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi. Z przepisu nie wynika jednak, w jakim okresie (w której deklaracji) wierzyciel powinien w tej sytuacji wykazać ulgę na złe długi (tj. w szczególności - czy musi korygować deklarację VAT za okres, w którym przypadał 150 dzień od upływu terminu płatności). Z uzasadnienia do projektu nowelizacji ustawy o VAT wynika natomiast, że korekta taka powinna być dokonana na bieżąco, za okres obejmujący dzień zmiany przepisów, tj. że powinna być wykazana w deklaracji za lipiec lub III kwartał 2015 r.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
