W przypadku świadczenia usług transportowych (a także spedycyjnych czy budowlanych) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi (art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT). W praktyce oznacza to, że zazwyczaj VAT od takich usług wykazuje się dopiero w miesiącu następnym w stosunku do daty wykonania usługi. Nie zawsze jednak jest to dla podatników korzystne, gdyż muszą oni "pilnować", czy przed upływem 30. dnia od wykonania usługi otrzymają zapłatę, która powodowałaby powstanie obowiązku podatkowego. Dlatego też niektórzy podatnicy woleliby wykazywać VAT od ww. usług już w momencie wystawienia faktury. Organy podatkowe dotychczas uznawały jednak, że takie postępowanie nie jest właściwe. Ich zdaniem, ustawodawca nie dał podatnikom wyboru w zakresie ustalania terminu powstania obowiązku podatkowego. W przypadku braku zapłaty za usługę transportową (budowlaną, itp.), zdaniem fiskusa, VAT należy wykazać w 30. dniu od wykonania usługi, bez względu na datę wystawienia faktury.
Były jednak wątpliwości, czy przepisy krajowe są w tej kwestii zgodne z przepisami unijnymi. Jak bowiem stanowi art. 63 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, VAT staje się wymagalny w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług. Przepisy unijne dają wprawdzie państwom członkowskim pewną swobodę w zakresie ustalania terminu powstania obowiązku podatkowego, ale nie ma tu pełnej dowolności. Muszą być bowiem zachowane warunki wskazane w art. 66 ww. Dyrektywy, czyli VAT powinien być wymagalny w jednym z następujących terminów:
a) nie później niż z datą wystawienia faktury;
b) nie później niż w momencie otrzymania zapłaty;
c) jeżeli faktura nie została wystawiona lub została wystawiona z opóźnieniem, w określonym terminie od daty zaistnienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego.
W związku z powyższym pojawiły się wątpliwości, czy wystawienie faktury dokumentującej wykonanie usługi transportowej nie powinno zobowiązywać do rozliczenia podatku (pomimo, że nie upłynęło jeszcze 30 dni od wykonania usługi i nie otrzymano zapłaty). O wyjaśnienie tej kwestii NSA zwrócił się do Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (patrz - postanowienie z 4 stycznia 2012 r., sygn. akt I FSK 484/11). TSUE miał wyjaśnić, czy polski ustawodawca prawidłowo zaimplementował do porządku krajowego art. 66 Dyrektywy.
WAŻNE: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 16 maja 2013 r. w sprawie C-169/12 uznał, że unormowanie, zgodnie z którym obowiązek podatkowy od usług transportowych czy spedycyjnych powstaje najpóźniej z upływem 30 dni od dnia wykonania usługi, o ile wcześniej nie nastąpi zapłata, jest niezgodne z dyrektywą VAT.
W wyroku TSUE czytamy:
"(…) art. 66 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie unormowaniu prawa krajowego, zgodnie z którym podatek VAT w odniesieniu do usług transportowych i spedycyjnych staje się wymagalny w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, lecz nie później niż po upływie 30 dni od dnia świadczenia usługi, nawet jeżeli faktura została wystawiona wcześniej i przewiduje późniejszy termin zapłaty. (…)"
Pomimo, że TSUE uznał polskie przepisy określające termin powstania obowiązku podatkowego dla usług transportowych i spedycyjnych za niezgodne z regulacjami unijnymi, stosowanie norm krajowych nie może podatnikom zaszkodzić. Również po tym wyroku podatnicy mogą zatem ustalać obowiązek podatkowy od ww. usług zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT, czyli wykazywać VAT z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi. Podatnicy mogą jednak stosować także rozwiązanie zgodne z wykładnią TSUE, czyli mogą rozliczać VAT wcześniej, tj. już w momencie wystawienia faktury (nawet jeżeli nie otrzymali jeszcze zapłaty i nie upłynął 30. dzień od wykonania usługi).
Na zakończenie zaznaczamy, że od 1 stycznia 2014 r. będą obowiązywać "nowe" regulacje w zakresie terminu powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z zasadą ogólną, obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wykonania usługi. Jeżeli jednak wcześniej podatnik otrzyma całość lub część należności, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej otrzymania (w tej części). Zasada ta będzie miała zastosowanie również do usług transportowych czy spedycyjnych. Natomiast w stosunku do usług budowlanych obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wystawienia faktury. Jeżeli jednak podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstanie z upływem terminu na wystawienie faktury (czyli generalnie 30. dnia od wykonania usługi).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
