Na podstawie art. 2 pkt 25 ustawy o VAT, status małego podatnika przysługuje podmiotom, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro.
Przeliczenie kwoty euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy roboczy dzień października poprzedniego roku podatkowego, przy czym kwotę tę w tym przypadku zaokrągla się do 1.000 zł.
Zgodnie z tabelą nr 190/A/2012 z dnia 1 października 2012 r. kurs euro wynosił 4,1020 zł, czyli równowartość 1.200.000 euro wynosi:
1.200.000 euro × 4,1020 zł = 4.922.400 zł.
Uwaga
Limit uprawniający do korzystania ze statusu małego podatnika w 2013 r. wynosić będzie po zaokrągleniu 4.922.000 zł, natomiast do końca 2012 r. limit ten wynosi 5.324.000 zł.
W przypadku podatników prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, będących agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu) - limit ten stanowi wartość nieprzekraczającą wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej 45.000 euro.
Wyliczenie limitu na rok 2013 przedstawia się następująco:
45.000 euro × 4,1020 zł = 184.590 zł.
Uwaga
Po zaokrągleniu do 1.000 zł, limit uprawniający do korzystania ze statusu małego podatnika w 2013 r. dla podatników świadczących usługi typu pośrednictwa, wynosić będzie 185.000 zł, natomiast do końca 2012 r. limit ten wynosi 200.000 zł.
Ustawodawca określając w euro kwotę obrotów uprawniającą do korzystania ze statusu małego podatnika wskazuje, że muszą to być obroty z ubiegłego roku podatkowego. Dla 2013 r. będą to obroty z roku 2012.
Jest to istotna okoliczność z uwagi na fakt, że limit ten po przeliczeniu na złote w roku 2013 ulegnie obniżeniu w porównaniu do roku 2012:
W praktyce możliwe więc będą sytuacje, w których mały podatnik do końca roku nie przekroczy limitu obrotów określonego na 2012 r., a mimo to utraci ten status z dniem 1 stycznia 2013 r.
Skutkiem tego będzie utrata prawa do szczególnego sposobu rozliczania się z VAT, tj. do stosowania metody kasowej, którą jednak - co należy podkreślić - stosuje jedynie część uprawnionych podatników.
Podmioty mające status małego podatnika korzystają w świetle przepisów ustawy o VAT z możliwości szczególnego rodzaju rozliczania tego podatku. Mogą one - przy zastosowaniu ogólnych zasad rozliczania podatku VAT - rozliczać się za okresy kwartalne. Mogą też rozliczać się na zasadach ogólnych za okresy miesięczne.
Przede wszystkim jednak mali podatnicy mogą wybrać kasową metodę rozliczeń zdefiniowaną w art. 21 ustawy o VAT. Jest ona specyficzna zarówno pod względem rozliczania podatku należnego, a dokładniej - momentu powstania obowiązku podatkowego - jak i sposobu rozliczania podatku naliczonego.
Wybór określonej metody rozliczania podatku VAT wiąże się z pewnymi konsekwencjami, ponieważ wybrana metoda stosowana musi być zarówno w odniesieniu do podatku należnego, jak i zasad rozliczania podatku naliczonego. Ponadto wybraną metodę rozliczeń podatnik będzie musiał stosować co najmniej przez rok od podjęcia decyzji o jej wyborze.
Kasowa metoda rozliczeń polega na tym, że obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje nie według zasad ogólnych, ale z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ust. 1 ustawy o VAT). Zatem jeżeli należność nie zostanie uregulowana w ciągu 90 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, obowiązek podatkowy powstawał będzie owego 90. dnia. Natomiast wcześniejsze uregulowanie całości lub części należności powodować będzie powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Mały podatnik, który zdecydował o wyborze kasowej metody rozliczania podatku VAT musi pamiętać o obowiązku zawiadomienia o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie to (w formie pisemnej) powinien złożyć w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który ma zamiar stosować metodę kasową.
| Przykład
Podatnik zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego o wyborze kasowej metody rozliczeń podatku VAT w dniu 10 października 2012 r. W związku z tym będzie mógł rozpocząć rozliczanie się metodą kasową począwszy od pierwszego kwartału 2013 r., czyli od 1 stycznia 2013 r. |
Mali podatnicy rozliczający się metodą kasową w sposób szczególny dokonują również rozliczenia podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 86 ust. 16 ustawy o VAT, mogą oni obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony dopiero w rozliczeniu za kwartał, w którym:
- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.
Oznacza to, iż tak jak w przypadku podatku należnego, gdzie obowiązek podatkowy został związany z uregulowaniem należności przez kontrahenta, tak przy podatku naliczonym możliwość jego odliczenia została związana z uregulowaniem należności przez podatnika. Należy zwrócić uwagę, iż zarówno w odniesieniu do podatku należnego, jak i podatku naliczonego nie ma mowy o otrzymaniu lub uiszczeniu zapłaty, lecz o uregulowaniu należności, co wskazuje, iż chodzi tu o wszystkie sposoby wygaśnięcia należności w tym np. o potrącenie. Przy czym o ile obowiązek podatkowy w podatku należnym na pewno powstanie (choć odsunięty w czasie) nawet gdy kontrahent nie ureguluje swojej należności, o tyle brak uregulowania należności przez podatnika uniemożliwia mu dokonanie odliczenia.
W sytuacji gdy podatnik długo zwleka z uregulowaniem należności, odliczenie będzie miało miejsce nawet po upływie znacznego okresu czasu.
Od powyższej zasady wprowadzono jednak kilka wyjątków dotyczących np.: importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także przypadków, w których podatnikiem z tytułu dostawy towarów jest ich nabywca, nabycia tzw. usług powszechnych, stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej.
Uwaga
Wybór kasowej metody rozliczeń wiąże się z rozliczaniem za okresy kwartalne na formularzu VAT-7K.
Możliwość wyboru metody kasowej uzależniona jest od limitu obrotów osiągniętych w poprzednim roku podatkowym. Dlatego też utrata prawa do stosowania metody kasowej została związana z przekroczeniem tego limitu.
Uwaga
Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku VAT metodą kasową począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie limitu obrotów określonego w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT.
| Przykład
Podatnik rozliczający się metodą kasową w dniu 8 września 2012 r. przekroczył graniczną kwotę 5.324.000 zł (obowiązującą w 2012 r.). W tej sytuacji tylko do końca trzeciego kwartału 2012 r. miał prawo stosować kasową metodę rozliczeń. |
Ponieważ mamy do czynienia z obniżeniem limitu na 2013 r. o 402.000 zł mogą zdarzyć się sytuacje, iż mały podatnik utraci prawo do rozliczania podatku metodą kasową od 1 stycznia 2013 r. nawet jeśli jego obroty do końca 2012 r. nie przekroczą limitu obowiązującego w 2012 r.
| Przykład
Załóżmy, że podatnik rozliczający się metodą kasową do 31 grudnia 2012 r. osiągnie obrót w kwocie 5.000.000 zł, a zatem nie przekroczy limitu obowiązującego na rok 2012 (5.324.000 zł). Oznacza to, że do końca 2012 r. ma on prawo stosować kasową metodę rozliczeń. Utrata tego prawa nastąpi od 1 stycznia 2013 r., ze względu na fakt, że limit obrotu na 2013 r. dla małych podatników obniży się do 4.922.000 zł, a kwota ta została przekroczona już w 2012 r. |
Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej składają deklaracje podatkowe za okresy miesięczne, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot powodujące utratę prawa do rozliczania się metodą kasową. Zasada ta wynika z przepisu art. 99 ust. 5 ustawy o VAT.
Pomimo utraty prawa do stosowania tej metody, w stosunku do tych podatników ma jednak zastosowanie art. 99 ust. 3 zdanie pierwsze, czyli mogą oni nadal składać deklaracje za okresy kwartalne na formularzu VAT-7D po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona taka deklaracja.
W przypadku utraty prawa do metody kasowej przewidziano przepisy przejściowe dla rozliczeń podatku należnego i podatku naliczonego, związanych z okresem kiedy była stosowana ta metoda. Zastosowanie znajdą tu przepisy art. 21 ust. 5 oraz art. 86 ust. 18 ustawy o VAT.
Obowiązek podatkowy w podatku należnym w stosunku do czynności wykonanych przed utratą prawa do stosowania metody kasowej powstawał będzie z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Odliczenie podatku naliczonego z faktur i dokumentów celnych otrzymanych przed utratą prawa do metody kasowej i nieodliczonego za ten okres, możliwe jest w okresie rozliczeniowym, w którym podatnicy:
1) uregulują kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur - w przypadku podatku wynikającego z faktur,
2) dokonają zapłaty podatku - w przypadku podatku wynikającego z dokumentów celnych i decyzji celnych.
| Przykład
Załóżmy, że podatnik z dniem 1 stycznia 2013 r. utracił prawo do kasowej metody rozliczeń. Przyjmijmy również, iż na koniec grudnia 2012 r. podatnik nie rozliczył jeszcze VAT należnego od sprzedaży dokonanej w dniu 25 listopada - z uwagi na brak zapłaty. Nie rozliczył także podatku naliczonego z dwóch faktur otrzymanych w październiku i listopadzie 2012 r., również z uwagi na brak zapłaty. Zakładamy dalej, iż zapłata za dostawę dokonaną w dniu 25 listopada wpłynęła do podatnika 11 stycznia 2013 r. i wówczas dopiero powstał z tego tytułu obowiązek podatkowy, mimo że co do zasady podatnik będzie się rozliczać już na zasadach ogólnych. Podatek należny z tego tytułu będzie musiał wykazać więc w deklaracji za styczeń 2013 r. Podatek naliczony z nieopłaconych faktur zakupowych zostanie odliczony dopiero w momencie zapłaty. Jeśli zapłata należności zostanie dokonana w lutym 2013 r. prawo do odliczenia VAT powstanie w rozliczeniu za miesiąc, w którym zapłata nastąpi. |
Podatnik, który wybrał metodę kasową może zrezygnować z tego sposobu rozliczeń na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy o VAT. Rezygnacja taka jest jednak możliwa nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy, w czasie których rozliczał się metodą kasową. Warunkiem rezygnacji jest pisemne zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o tym fakcie, w terminie do końca kwartału, w którym stosowana była ta metoda.
Jeśli podatnik zrezygnuje z kasowej metody rozlicza podatek VAT związany z okresem kiedy była stosowana ta metoda na podstawie przepisów art. 21 ust. 5 oraz art. 86 ust. 18 ustawy o VAT, które omówione są w punkcie 4 niniejszego opracowania.
Kwartalne deklaracje VAT może również składać mały podatnik, który nie stosuje kasowej metody rozliczeń VAT. Pozwala na to przepis art. 99 ust. 3 ustawy o VAT, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o tym fakcie, najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa. Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu dokonuje zawiadomienia, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczął wykonywanie tych czynności.
Kwartalna metoda rozliczeń VAT w żaden sposób nie zmienia zasad powstawania obowiązku podatkowego w podatku VAT.
| Przykład
Mały podatnik nierozliczający się kasowo zdecydował się na rozliczanie podatku VAT za okresy kwartalne od 1 lipca 2012 r. W dniu 27 września 2012 r. dokonał sprzedaży towarów i usług opodatkowanych według stawki 23% na łączną kwotę netto 10.000 zł plus podatek VAT w kwocie 2.300 zł. Faktura dokumentująca dokonaną sprzedaż została wystawiona 2 października 2012 r. Obowiązek podatkowy od tej sprzedaży powstał w październiku 2012 r., jednak kwartalny cykl rozliczeń pozwala na przesunięcie zapłaty zobowiązania podatkowego na 25 stycznia 2013 r. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
