Zatrudnienie młodocianego pracownika z Ukrainy

W firmie zamierzam zatrudnić małoletniego obywatela Ukrainy (ma ukończone 16 lat). Przybył on do Polski z rodzicami po dniu 24 lutego 2022 r. Jakich obowiązków należy w tym przypadku dopełnić? Czy konieczne jest jakieś zgłoszenie w tym zakresie?

W myśl obowiązujących przepisów w przypadku powierzania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemcom będącym osobami młodocianymi muszą być przestrzegane:

• przepisy mające na celu objęcie szczególną ochroną pracowników młodocianych - w szczególności dział dziewiąty Kodeksu pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.) "Zatrudnianie młodocianych" oraz
• regulacje prawne z zakresu legalności zatrudnienia cudzoziemców na terytorium Polski.

Zasadniczo obywatel państwa niebędącego członkiem UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego może legalnie pracować na terytorium RP, jeżeli legitymuje się:

• ważnym zezwoleniem na pobyt w Polsce, np. wizą, pieczęcią wjazdu w ramach ruchu bezwizowego lub zezwoleniem na pobyt czasowy na terytorium RP - w formie uprawniającej do wykonywania pracy oraz
• zezwoleniem na pracę.

Tak przewiduje art. 87 ust. 1 pkt 12 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735 ze zm.).

W niektórych przypadkach zezwolenie nie jest konieczne, bądź też wymagane jest dokonanie rejestracji oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Jeśli chodzi o Ukraińców, to obecnie stosuje się wobec nich uproszczone procedury. Na mocy przepisów art. 22 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.) obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:

1) jego pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (...) lub

2) jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi, a praca jest powierzana w wymiarze czasu pracy nie niższym niż wskazany w powiadomieniu lub liczbie godzin nie mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz z wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.

Jeśli chodzi o możliwość zatrudniania pracowników młodocianych to, w myśl art. 191 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca może zatrudniać młodocianych nieposiadających kwalifikacji zawodowych w celu przygotowania zawodowego. Młodocianego można też zatrudnić przy wykonywaniu prac lekkich (art. 200¹ § 1 K.p.). Za pracę lekką uważa się czynności, które nie powodują zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie utrudniają mu wypełniania obowiązku szkolnego. Warto zwrócić uwagę, że nie jest dopuszczalne zawarcie z osobą młodocianą umowy o pomocy przy zbiorach. Wynika to z art. 6 pkt 2a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 r. poz. 208 ze zm.), który stanowi, że pomocnik rolnika to osoba pełnoletnia (z którą rolnik zawarł umowę o pomocy przy zbiorach).

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy (...) nie ogranicza stosowania możliwości pracy na podstawie powiadomienia tylko do pełnoletnich obywateli Ukrainy. W związku z tym zatrudnienie młodocianego Ukraińca należy zgłosić do PUP. Zgłoszenia dokonuje się przez internet. Na portalu praca.gov.pl trzeba wypełnić formularz "Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy (PSZ-PPWPU)". W tym celu pracodawca musi założyć konto użytkownika na tym portalu oraz konieczne jest posiadanie profilu zaufanego. W zgłoszeniu należy podać:

• informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi,
• dane osobowe cudzoziemca,
• informacje dotyczące wykonywanej pracy.

Niedopełnienie tego obowiązku we wskazanym terminie oznacza, że pracodawca powierza pracę cudzoziemcowi nielegalnie.