Bezpieczeństwo i higiena pracy w porze zimowej

W okresie zimowym na pracodawcach ciążą dodatkowe obowiązki związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Mają one sezonowy charakter i dotyczą skutków niskich temperatur oraz opadów atmosferycznych. Przepisy z zakresu bhp wymagają w takich warunkach zapewnienia pracownikom określonej temperatury w pomieszczeniach pracy oraz wydawania posiłków i napojów profilaktycznych, gdy zachodzi taka potrzeba. Ponadto wymagają zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach i dachach budynków firmowych.

Ciepły posiłek i napoje

Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednich napojów i posiłków profilaktycznych, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Powinność ta wynika z art. 232 K.p. oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 279).

Powołane rozporządzenie jako porę zimową wskazuje okres przypadający od 1 listopada do 31 marca każdego roku. W tym czasie pracodawca zobowiązany jest do zagwarantowania pracownikom posiłku profilaktycznego, w formie jednego dania gorącego, przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu określony w § 3 ust. 1 pkt 3 wymienionego rozporządzenia, tj.:

• powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ) u mężczyzn,
   
• powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ) u kobiet.

Obowiązek wydania posiłku profilaktycznego (ciepłego) dotyczy też prac wykonywanych w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 °C.

Ponadto, oprócz posiłków profilaktycznych, pracodawca obowiązany jest też zagwarantować pracownikom gorące napoje. Przysługują one pracownikom wykonującym prace na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 °C, a także w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1.000.

Ilość napojów powinna być dostosowana do potrzeb pracowników.

Gorące posiłki i napoje muszą być zapewnione w naturze, nie mogą więc być zastąpione ekwiwalentem pieniężnym.

W przypadku gdy pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków profilaktycznych ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy:

• korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
   
• przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

Temperatura w pomieszczeniach

W okresie zimowym pracodawca ma obowiązek zapewnić w zamkniętych pomieszczeniach określone przepisami minimalne temperatury, których wysokość zależy od rodzaju pomieszczeń i wykonywanej pracy. Nie mogą one być:

• niższe niż 14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (dotyczy to np. chłodni) - we wszystkich pomieszczeniach pracy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy,
   
• niższe niż 18 °C - w pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna i biurowa.

Temperatury te zostały określone w § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Natomiast w pomieszczeniach typu: hale pracy lekkiej, szatnie odzieży wierzchniej, sklepy spożywcze i przemysłowe czy zmywalnie w zakładach żywienia zbiorowego, należy zapewnić temperaturę nie niższą niż 16 °C.

Dodatkowo stanowiska pracy na otwartej przestrzeni powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed ujemnym wpływem warunków atmosferycznych, m.in. opadami, niską temperaturą czy silnym wiatrem. Tak stanowi § 45 ust. 4 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Odśnieżanie chodników i dachów

Pracodawcy, którzy są właścicielami lub zarządcami budynków, mają obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach znajdujących się na terenie firmy oraz przeciwdziałania zagrożeniom, jakie stwarza zalegający na dachach śnieg i lód. Wymaga to odśnieżania i usuwania zalegającego lodu. Powinność ta została uregulowana w art. 61 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1332 ze zm.). Przy czym prace te może wykonać na zlecenie firma zewnętrzna wyspecjalizowana w tego typu usługach, albo pracodawca może też skierować do tej pracy własnych pracowników, jednak wiąże się to z zapewnieniem im bezpiecznych warunków pracy.

Pracownik skierowany przez pracodawcę do usuwania śniegu z dachu (praca na wysokości) musi posiadać aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do jej wykonywania i być przeszkolony do tej pracy w zakresie bhp. Ponadto pracodawca jest obowiązany wyznaczyć strefę niebezpieczną wokół budynku, na dachu którego będzie prowadzone odśnieżanie. W strefie tej może bowiem dochodzić do obsunięcia się śniegu lub lodu, a także upadku narzędzi z dachu. Natomiast zasady stosowania sprzętu pomocniczego przy wykonywaniu pracy na wysokości określa rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r. nr 191, poz. 1596 ze zm.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)