Dopłata do wypoczynku, tzw. wczasów pod gruszą dla pracowników na urlopach związanych z rodzicielstwem

Regulamin ZFŚS przewiduje, że dopłata do wypoczynku pracownika (tzw. wczasy pod gruszą) następuje na jego wniosek po wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Czy w związku z tym prawo do tego świadczenia ma pracownik przebywający na urlopie macierzyńskim, adopcyjnym, rodzicielskim i wychowawczym?

Pracownicy przebywający na urlopach związanych z rodzicielstwem nie otrzymają dofinansowania do wypoczynku (tzw. wczasów pod gruszą), jeżeli nie spełnią regulaminowego kryterium minimalnego wypoczynku. Nabycie prawa do tego świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej Funduszu) zależy zatem od okresu przebywania na urlopie macierzyńskim, na warunkach urlopu macierzyńskiego (tzw. adopcyjnym), rodzicielskim lub wychowawczym w danym roku kalendarzowym, pozwalającym bądź nie na odpowiedni urlop wypoczynkowy.

Pracownicy należą do grupy osób uprawnionych do korzystania ze środków Funduszu. Przesądza o tym art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 923), dalej ustawy o Funduszu. Przepis ten nie warunkuje ich statusu od faktycznego wykonywania pracy. Są więc beneficjentami Funduszu również wtedy, gdy nie świadczą pracy ze względu na realizowanie praw ze stosunku pracy, np. wynikających z rodzicielstwa urlopów: macierzyńskiego, adopcyjnego, rodzicielskiego i wychowawczego. Zamiast wynagrodzenia za pracę przysługuje im w tym czasie zasiłek macierzyński ustalony na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 184 K.p.), z wyjątkiem okresu urlopu wychowawczego, w trakcie którego pracownik może otrzymać świadczenia określone w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 615 z późn. zm.). Nadal są jednak pracownikami w rozumieniu art. 2 K.p., do którego odnosi się art. 2 pkt 5 ustawy o Funduszu, czyli osobami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę (niezależnie od jej rodzaju, wymiaru czasu pracy oraz stażu pracy), powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Pracodawca nie może pozbawić statusu osoby uprawnionej w drodze zapisów w regulaminie Funduszu (por. m.in. wyrok SR w Giżycku z 14 listopada 2019 r., sygn. akt IV P 29/19 i wyjaśnienie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 17 lutego 2011 r., znak SPS-023-20599/11). Przyjmuje się natomiast, że postanowienia regulaminowe mogą uzależniać dofinansowanie z Funduszu do wypoczynku pracownika od ustalenia dolnej granicy okresu korzystania z urlopu wypoczynkowego. Ten pogląd potwierdza Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy. 

W stanowisku w sprawie dofinansowania do wypoczynku z Funduszu (znak GPP-517-4560-23-1/11/PE/RP) stwierdził, że: "(...) regulamin może określać, jakie rodzaje (np. wypoczynek weekendowy, urlopowy, itp.) oraz formy (zorganizowane, niezorganizowane) wypoczynku będą dofinansowane. Może to nastąpić także poprzez określenie minimalnego okresu wypoczynku, jaki będzie podlegać dofinansowaniu, w szczególności poprzez powiązanie z regulacją art. 162 K.p. (...)". Przepis ten wymaga, żeby przy podziale - na wniosek pracownika - urlopu wypoczynkowego na części w danym roku kalendarzowym, jedna z nich trwała co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Za niedotrzymanie tego warunku nie grożą pracodawcy żadne sankcje, co podkreślił GIP w stanowisku udostępnionym naszemu Wydawnictwu 2 sierpnia 2021 r.).

Wymiary urlopów macierzyńskich i rodzicielskich są powiązane z liczbą dzieci urodzonych podczas jednego porodu, np. w razie urodzenia się jednego dziecka przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 1 K.p.) oraz do 32 tygodni urlopu rodzicielskiego (art. 182^1a § 1 K.p.). Wykorzystanie tych urlopów łącznie (rodzicielski bezpośrednio po macierzyńskim) mogłoby pozbawić prawa do wczasów pod gruszą, gdyby pokryły rok kalendarzowy w sposób uniemożliwiający pracownikowi pobyt przez co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych na urlopie wypoczynkowym. Podobnie jest z urlopem wychowawczym, który może być udzielony pracownikowi w wymiarze co do zasady do 36 miesięcy, lecz nie dłużej niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat lub (w przypadku dziecka z niepełnosprawnością - 18 lat) - art. 186 § 2 i 3 K.p. Pracownik Czytelnika nie otrzyma dofinansowania do wypoczynku z Funduszu tylko wtedy, gdy przebywa na ww. urlopie przez okres uniemożliwiający skorzystanie z 14-dniowego urlopu wypoczynkowego.

Zwracamy uwagę! Łączenie urlopu rodzicielskiego i wychowawczego z pracą u pracodawcy, który tych urlopów udzielił (art. 182^1d i art. 186² § 1 K.p.), uprawnia do wczasów pod gruszą. Pracownik musi jednak spełnić warunki regulaminu Funduszu, do których obowiązkowo należy kryterium socjalne (sytuacja życiowa, rodzinna i materialna pracownika), a inne fakultatywnie przyjęte przez pracodawcę i stronę związkową lub pracowniczą (art. 8 ust. 2 ustawy o Funduszu) - u Czytelnika wykorzystanie minimum 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego.