Kiedy pracodawca jest obowiązany utworzyć radę pracowników?

1) Pracodawca zatrudnia 50 pracowników. W zakładzie nie działają związki zawodowe, a jedynie wybrani zostali, zgodnie z art. 237^13a K.p., przedstawiciele pracowników. Czy pracodawca ma obowiązek utworzyć radę pracowników?

Osiągnięcie wskazanej w pytaniu liczby zatrudnionych nie oznacza automatycznego obowiązku powołania rady pracowników, a jedynie poinformowania pracowników o takiej możliwości. To czy organ taki powstanie zależy od osób zatrudnionych.

Do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą, zatrudniających co najmniej 50 pracowników, stosuje się przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. nr 79, poz. 550 z późn. zm.), dalej ustawy.

W tej liczbie uwzględnia się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, z uwzględnieniem pracowników młodocianych. Bez znaczenia pozostaje rodzaj zawartej umowy (na okres próbny, czas określony lub nieokreślony) oraz wymiar czasu pracy (pełny lub niepełny etat).

W praktyce pracodawcy trudno jest przewidzieć datę wyboru rady pracowników oraz czy do niego w ogóle dojdzie. Z tego względu przyjmuje się, że powinien na bieżąco monitorować stan zatrudnienia.

W celu obliczenia przeciętnej liczby zatrudnionych w okresie ostatnich 6 miesięcy dodaje się liczby zatrudnionych w kolejnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli przez 6 (art. 7 ust. 3 ustawy).

Osiągnięcie zatrudnienia w wysokości co najmniej 50 pracowników obliguje pracodawcę do niezwłocznego podania tej informacji do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 7 ust. 5 ustawy).

W ostatnich miesiącach pracodawca sukcesywnie zwiększał zatrudnienie, które w maju br. przekroczyło 50 pracowników.

Liczba zatrudnionych w okresie ostatnich 6 miesięcy wynosiła w: grudniu 2015 r. - 43 pracowników, styczniu br. - 45 pracowników, lutym br. - 47 pracowników, marcu br. - 49 pracowników, kwietniu br. - 49 pracowników, maju br. - 67 pracowników.

Pracodawca obliczył, że przeciętne zatrudnienie w firmie wynosi dokładnie 50 pracowników (43 + 45 + 47 + 49 + 49 + 67 = 300; 300 : 6 m-cy). Tym samym niezwłocznie przekazał tę informację pracownikom (np. rozsyłając ją mailem, umieszczając w wewnątrzzakładowej sieci informatycznej - intranecie, ogłaszając przez radiowęzeł lub wywieszając na tablicy ogłoszeń).
 

Przepisy nie rozstrzygają jak obliczyć liczbę zatrudnionych w poszczególnych miesiącach, która może ulegać zmianie w trakcie miesiąca. W takim wypadku można ustalić tę liczbę:

• metodą średniej arytmetycznej, która polega na sumowaniu stanów dziennych zatrudnienia w miesiącu i podzieleniu przez liczbę dni miesiąca,
   
• metodą średniej chronologicznej, która polega na zsumowaniu połowy stanu zatrudnienia w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca i pełnego stanu zatrudnienia w 15. dniu miesiąca i podzieleniu otrzymanej wartości przez liczbę 2,
   
• metodą uproszczoną, która polega na zsumowaniu stanów dziennych w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca i podzieleniu ich przez liczbę 2.

Zwracamy uwagę! Z obowiązku utworzenia rady pracowników zwolnione są:

• przedsiębiorstwa państwowe, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa,
   
• przedsiębiorstwa mieszane zatrudniające co najmniej 50 pracowników,
   
• państwowe instytucje filmowe,

w których prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji przysługuje radzie pracowniczej (art. 1 ust. 3 i 4 ustawy).

Osiągnięcie przeciętnie 50 zatrudnionych oraz poinformowanie o tym pracowników nie powoduje samoistnego powstania rady. Pracodawca powinien wypełnić obowiązki informacyjne i przekazać inicjatywę w tym względzie zainteresowanym, a dopiero na ich wniosek (co najmniej 10% pracowników) - zorganizować i przeprowadzić wybory członków rady pracowników (art. 8 ust. 1 ustawy).

Pracodawca obliczył, że w ciągu ostatnich 6 miesięcy zatrudnienie wynosiło co najmniej 50 pracowników. O tym fakcie niezwłocznie poinformował pracowników (nie ma przy tym znaczenia, czy jest objęty działaniem organizacji związkowej, gdyż cała procedura utworzenia rady pracowników oparta jest na współdziałaniu pracodawcy i pracowników, bez udziału związków zawodowych).

Jeśli co najmniej 10% pracowników złoży do pracodawcy wniosek o zorganizowanie i przeprowadzenie wyborów członków rady pracowników, pracodawca będzie musiał powiadomić pracowników o terminach odpowiednio wyborów i zgłaszania kandydatów na członków rady, w sposób u niego przyjęty. W razie braku takiego wniosku lub podpisania go przez niewystarczającą liczbę zatrudnionych (mniejszą niż 10%), pracodawca nie musi podejmować dalszych działań.

2) Czy w skład rady pracowników mogą wchodzić osoby będące przedstawicielami pracowników?

Przepisy nie wykluczają sytuacji, w której pracownik wybrany na przedstawiciela pracowników zostanie przez uprawnioną grupę pracowników zgłoszony na piśmie jako kandydat na członka rady pracowników (art. 4 ust. 4 ustawy). Jeśli zdobędzie on wymaganą liczbę głosów i tym samym zostanie wybrany na członka rady pracowników, będzie pełnił podwójną rolę, chyba że regulacje wewnątrzzakładowe przewidują np. wygaśnięcie w takiej sytuacji funkcji przedstawiciela pracowników.