Reguła proporcjonalności i zwrot dotacji

Instytucja rozliczająca końcowy wniosek o płatność projektu z PO KL weryfikuje na jego podstawie, czy stan realizacji projektu jest zgodny z wnioskiem o jego dofinansowanie. Gdy stwierdzi rozbieżności między stanem faktycznym a tym, który miał być osiągnięty, może wezwać beneficjenta do zwrotu części lub całości środków, jakie otrzymał na realizację projektu zgodnie z regułą proporcjonalności.

Założenia projektu trzeba osiągnąć

Reguła proporcjonalności dotyczy rozliczania projektu z PO KL pod względem finansowym w zależności od stopnia osiągnięcia założeń merytorycznych określonych we wniosku o dofinansowanie projektu. Sprawdzana jest przez podmiot będący stroną umowy o dofinansowanie według stanu na zakończenie realizacji projektu na etapie weryfikacji końcowego wniosku o płatność. Instytucja Pośrednicząca/Instytucja Wdrażająca (Instytucja Pośrednicząca II stopnia) sprawdza, czy w ramach projektu zostały spełnione kryteria dostępu warunkujące otrzymanie przez beneficjenta dofinansowania oraz strategiczne określone przez beneficjenta dla projektu. Instytucje te na podstawie końcowego wniosku o płatność weryfikują też osiągnięcie celu projektu, wyrażonego wskaźnikami pomiaru celu głównego i celów szczegółowych, które wskazane są w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie.

W przypadku niespełnienia kryterium dostępu w ramach projektu - podmiot będący stroną umowy może uznać wszystkie wydatki dotychczas rozliczone w ramach projektu za niekwalifikowalne. Ma to związek z tym, że gdyby beneficjent nie założył jego spełnienia we wniosku o dofinansowanie, to nie otrzymałby wsparcia. Kryteria dostępu są zawsze sprecyzowane w dokumentacji konkursowej. Są uzależnione od konkretnego działania czy poddziałania PO KL jak również, od regionu, w którym ma być realizowany projekt. Innymi słowy, nie muszą być identyczne dla projektów realizowanych z tego samego zakresu w poszczególnych województwach. Przykładowo jako jedno z kryteriów dostępu w zakresie poddziałania 8.1.1 PO KL w województwie lubelskim wskazano, że na etapie rekrutacji do projektu ma być przeprowadzona diagnoza potrzeb szkoleniowych uczestników projektu pod kątem stanu wiedzy/kompetencji/umiejętności.

Niespełnienie kryterium strategicznego w ramach projektu lub nieosiągnięcie celu projektu (wskaźników) także rodzi konsekwencje finansowe dla beneficjenta. W takim przypadku wysokość wydatków w dotychczas zatwierdzonych wnioskach o płatność może zostać proporcjonalnie zmniejszona. W konsekwencji oznacza to odpowiednie obniżenie kwoty dofinansowania określonej w umowie o dofinansowanie projektu. Wysokość zmniejszenia dofinansowania odpowiada procentowi, w jakim dane kryterium lub cel nie zostały zrealizowane. Zmniejszenie dofinansowania dotyczy wydatków związanych z tym zadaniem merytorycznym (zadaniami merytorycznymi), którego założenia nie zostały osiągnięte oraz kosztów zarządzania projektem i kosztów pośrednich.

Procent nieosiągnięcia założeń projektu określany jest przez podmiot będący stroną umowy o dofinansowanie realizacji (IP/IW). Przy jego ustalaniu bierze on pod uwagę m.in.:

• stopień winy lub niedochowania należytej staranności przez beneficjenta skutkujące nieosiągnięciem założeń merytorycznych,
   
• okoliczności zewnętrzne mające na to wpływ, w szczególności opóźnienia ze strony IP IW w zawarciu umowy bądź przekazaniu środków na finansowanie projektu.

Od wydatków niekwalifikowalnych wynikających z zastosowania reguły proporcjonalności nie są naliczane odsetki.

Siła wyższa

Jeśli niespełnienie założeń projektu nie wynika z przyczyn leżących po stronie beneficjenta (realizatora projektu), wówczas nie ma zastosowania reguła proporcjonalności. Inaczej rzecz ujmując, wystąpienie siły wyższej usprawiedliwia beneficjenta w nieosiągnięciu założeń projektu.

Instytucje mają możliwość odstąpienia od rozliczania projektu zgodnie z regułą proporcjonalności bądź obniżenia środków tej regule podlegających. Może to mieć miejsce, gdy beneficjent o to zawnioskuje i należycie uzasadni przyczyny nieosiągnięcia założeń projektu, w szczególności wykaże swoje starania zmierzające do ich osiągnięcia. Przykładowo instytucja będąca stroną umowy o dofinansowanie może odstąpić od zastosowania reguły proporcjonalności, gdy w trakcie realizacji projektu PO KL odchodzą z niego uczestnicy z własnej winy, a beneficjent nie ma możliwości przyjęcia nowych osób z racji zaawansowanego postępu rzeczowego projektu, np. końcówka szkolenia, stażu itd.