Na wartość emerytury obliczanej według nowych zasad ma wpływ przede wszystkim kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. Oprócz jednak tej wartości dużą rolę odgrywają dane statystyczne określające średnią liczbę miesięcy życia pozostałych osobom po osiągnięciu danego wieku. Dane te ogłaszane są corocznie w tablicy średniego dalszego trwania życia stanowiącej podstawę przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.
Algorytm obliczania nowej emerytury wydaje się bardzo prosty. Dla potrzeb jej wyliczenia w pierwszej kolejności trzeba ustalić podstawę obliczenia emerytury. Podstawę tę stanowi kwota:
Po wyliczeniu wartości podstawy obliczenia emerytury należy już tylko ustalić, ile wynosi średnie dalsze trwanie życia dla danej osoby ubiegającej się o emeryturę. Nowa emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Przy czym, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Tak stanowi art. 25 ust. 1 oraz art. 26 ust. 1, 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.
Z przedstawionej metody wyliczenia nowej emerytury wynika, że średnie dalsze trwanie życia dla omawianych celów podstawiane jest w mianowniku we wzorze na ustalenie kwoty emerytury.
Aby najprościej zdefiniować co wyraża średnie dalsze trwanie życia, można powiedzieć, że jest to wartość trwania życia po skończeniu określonego wieku. Ta wartość jest tożsama dla kobiet i mężczyzn. Ustawodawca zastrzegł bowiem, że średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet. Ponadto wskazał, że jest ono wyrażane w miesiącach i ogłaszane w tablicach trwania życia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl art. 26 ust. 2 ustawy emerytalnej.
Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.
Tablice trwania życia stanowią podstawę przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Omawiane kwestie wynikają z art. 26 ustawy emerytalnej.
Działając zatem zgodnie z dyspozycją ustawodawcy Prezes GUS w dniu 25 marca 2020 r. wydał komunikat w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (Mon. Pol. poz. 326). Stanowi ona tabelaryczne zestawienie wartości średniego dalszego trwania życia przypisanego do danego wieku ubezpieczonego ukończonego w pełnych latach i miesiącach przyjmowanej jako podstawa w stosunku do wniosków zgłoszonych od 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 marca 2021 r.
Obowiązująca tablica w poprzednim okresie, tj. od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r. została ogłoszona komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (Mon. Pol. poz. 279).
Z porównania niektórych wartości średniego dalszego trwania życia dla konkretnego wieku w oparciu o wymienione tablice zauważalny jest wzrost tych wartości. Nie jest to dobra informacja w zakresie obliczania emerytury. Wyższe wartości średniego dalszego trwania życia powodują obniżenie emerytury.
Złożoność wymienionych przepisów powoduje, że aby ustalić prawidłową wartość średniego dalszego trwania życia, którą w konkretnym przypadku należy uwzględnić do naliczenia emerytury, istotne jest:
Warto pamiętać, że data złożenia wniosku o emeryturę ma znaczenie nie tylko przy ustalaniu wartości średniego dalszego trwania życia, ale również ma wpływ na datę, od której ustalane jest prawo do emerytury. W myśl dyspozycji art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Świadczenie to wypłaca się jednak poczynając od dnia powstania prawa do tego świadczenia, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, o czym stanowi art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej. Przyznanie emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego możliwe jest jedynie w przypadku wystąpienia o to świadczenie najpóźniej do końca miesiąca, w którym ubezpieczony kończy wymagany wiek (przykład). Warto na to zwrócić uwagę przy składaniu wniosku.
|
Przykład Pani Helena osiągnęła powszechny wiek emerytalny (60 lat) 15 lutego 2020 r. Zakładając, że złożyła wniosek o emeryturę:
Zakładając, że podstawa obliczenia emerytury pani Heleny wyniosła 500.235,42 zł, to przy wniosku złożonym:
|
Kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień 1 stycznia 1999 r., następnie waloryzuje i ewidencjonuje na koncie ubezpieczonego. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu.
Stanowi on równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy emerytalnej pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 tej ustawy, dla osób w wieku 62 lat. Mowa o tym w art. 173 ust. 2 ustawy emerytalnej.
Przy obliczaniu kapitału zastosowanie znajduje tablica ogłoszona Komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. (Mon. Pol. nr 12, poz. 173). Średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 62 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 209 miesięcy i taka wartość przyjmowana jest do naliczenia kapitału. Coroczna zmiana tablic trwania życia pozostaje bez wpływu na ustalanie kapitału początkowego. Niewątpliwie ma to znaczenie przy obliczaniu nowej emerytury - kapitał początkowy stanowi bowiem jedną z części składowych tej emerytury.
Tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, będące podstawą przyznania emerytur dostępne są w serwisie www.wskazniki.gofin.pl.
|
Podstawowe zasady dotyczące ustalania wartości średniego dalszego trwania życia Przy ustalaniu wieku ubezpieczanego, do którego przypisana jest wskazana w tabeli wartość średniego dalszego trwania życia, znaczenie ma moment złożenia wniosku o emeryturę. Jeżeli ubezpieczony złoży wniosek o świadczenie emerytalne:
Kolejnym etapem, po ustaleniu wieku ubezpieczonego, który należy przyjąć, ocenie podlega według jakiej tablicy ma to nastąpić. Zasada w tym zakresie jest następująca. Średnie dalsze trwanie życia ustalane jest według tablicy trwania życia obowiązującej w dniu:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
