Udzielanie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Podstawowym urlopem przysługującym pracownikom z tytułu rodzicielstwa jest urlop macierzyński. Wymiar tego urlopu zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i jest to obecnie główne kryterium, od którego zależy długość wspomnianego urlopu. Już niedługo ten stan prawny ulegnie jednak zmianie, bowiem do dotychczasowego katalogu urlopów z tytułu rodzicielstwa zostanie dołączony uzupełniający urlop macierzyński.

Urlop dla rodziców wcześniaków

W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie pracownica (a w pewnym zakresie również pracownik) może skorzystać z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni (art. 180 § 1 K.p.). W praktyce zdarzają się jednak sytuacje urodzenia dziecka wyraźnie przed planowanym terminem czy jego hospitalizacji zaraz po urodzeniu.

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym takie sytuacje nie wpływają na wymiar urlopu macierzyńskiego, jednak w niedługim czasie ten stan prawny ulegnie zmianie. Ma to związek z ustawą o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1871), zwanej ustawą nowelizującą, która wprowadza prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Wejdzie ona w życie 19 marca 2025 r.

Zgodnie z nowym art. 180² K.p., który zostanie wprowadzony przez ustawę nowelizującą, uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwać pracownicy (oraz pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko) w przypadku urodzenia dziecka:

• przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1.000 g - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie,
• po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1.000 g - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie,
• po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.

Należy nadmienić, że do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie miał również prawo rodzic adopcyjny, jeżeli pobyt dziecka w szpitalu nastąpi po przyjęciu dziecka na wychowanie.

W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie, przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego uwzględniana będzie waga dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego. Ponadto przy ustalaniu wymiaru ww. urlopu okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio 8. albo 15. tygodnia po porodzie będą sumowane, a niepełny tydzień zaokrąglany w górę do pełnego.

Tryb udzielania urlopu

Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, jednorazowo, na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego. We wniosku konieczne będzie wskazanie terminu jego zakończenia. Ponadto do wniosku trzeba będzie dołączyć zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko, oraz dokumenty, które określi rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem (...).

Ochrona i regulacje przejściowe

Z uzupełniającym urlopem macierzyńskim związano szczególną ochronę zatrudnienia na analogicznych zasadach, jak przy podstawowym urlopie macierzyńskim.

Należy nadmienić, że zgodnie z przepisami przejściowymi przewidzianymi w ustawie nowelizującej, pracownicy, którzy w dniu jej wejścia w życie będą uprawnieni do korzystania lub będą korzystali z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, uzyskają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Będzie on udzielany na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko, najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego/urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.