Ubezpieczenia z umowy zlecenia dziecka przedsiębiorcy, w tym będącego uczniem lub studentem

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą zamierza na dwa miesiące zawrzeć umowę zlecenia ze swoim synem. Czy z tego tytułu będzie on podlegał ubezpieczeniom w ZUS jako zleceniobiorca? Nadmieniamy, że prowadzą oni wspólne gospodarstwo domowe.

Syn przedsiębiorcy z tytułu umowy zlecenia podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca. Fakt, że osoby te prowadzą wspólne gospodarstwo domowe nie ma wpływu na ustalenie tytułu ubezpieczenia. Inaczej byłoby gdyby przedsiębiorca zawarł z synem umowę o pracę. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o sus, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, przy czym gdy spełnia ona określone kryteria, to dla celów ubezpieczeń społecznych, jest traktowana jako osoba współpracująca.

W świetle powołanych regulacji, ubezpieczeniom w ZUS jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności podlegają dzieci przedsiębiorcy, z którymi zawarł on umowę o pracę lub gdy współpracują one bezumownie, pod warunkiem że osoby te prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Jeśli jednak przedsiębiorca zawarł umowę zlecenia z synem, to bez względu na to, czy prowadzą oni wspólne gospodarstwo domowe, czy też nie, ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega on jako zleceniobiorca. Stosownego zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, ubezpieczenia wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego należy dokonać w ciągu 7 dni od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zgłoszenia dokonuje się w terminie wskazanym przez zleceniobiorcę. Co ważne, objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek ten został zgłoszony, z tym że nastąpi ono od dnia wskazanego we wniosku, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie dokonane w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń (art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o sus).

Zwracamy uwagę! Gdyby syn przedsiębiorcy był uczniem szkoły ponadpodstawowej lub studentem w wieku do ukończenia 26 lat, to z tytułu umowy zlecenia nie podlegałby ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 6 ust. 4 ustawy o sus i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy zdrowotnej).

Dla celów ubezpieczeń w ZUS za ucznia:

• do 31 sierpnia uważa się osobę, która kontynuuje naukę w tej samej szkole, lub ukończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września, albo ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki,
   
• do 30 września uważa się osobę, która ukończyła szkołę i przedstawiła zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe.

Z kolei studentem jest osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania (art. 83 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - Dz. U. poz. 1668 z późn. zm.). Studia są prowadzone:

• na poziome: pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich,
   
• na profilu: praktycznym, na którym ponad połowa punktów ECTS jest przypisana zajęciom kształtującym umiejętności praktyczne; ogólnoakademickim, na którym ponad połowa punktów ECTS jest przypisana zajęciom związanym z prowadzoną w uczelni działalnością naukową.

Przedsiębiorca na okres od 1 lipca do 30 września br. zawarł ze swoim synem umowę zlecenia. Osoby te prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Zakładając, że umowa zlecenia stanowi jedyny tytuł do ubezpieczeń w ZUS, to przedsiębiorca powinien zgłosić syna do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, ubezpieczenia wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego, ewentualnie także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X.

Przyjmujemy, że syn przedsiębiorcy z poprzedniego przykładu jest tegorocznym maturzystą, w wieku 19 lat. W okresie od 1 lipca do 31 sierpnia br. z umowy zlecenia nie podlega ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie będzie ona stanowiła tytułu do ubezpieczeń także w okresie od 1 do 30 września br., o ile syn przedsiębiorcy przedłoży zaświadczenie o przyjęciu na studia.

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń z umowy zlecenia osoby w wieku do ukończenia 26 lat należy mieć na uwadze, iż wraz z ukończeniem studiów pierwszego stopnia, traci ona status studenta, także gdy od października rozpoczyna studia drugiego stopnia. Zgodnie z art. 109 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia. 

Zdaniem ZUS: "(...) Użyte w tym przepisie sformułowanie »zachowuje prawa studenta« nie jest tożsame z posiadaniem statusu studenta. (...)" (por. poradnik ZUS pt. "Praca na podstawie umów cywilnoprawnych. (...)", dostępny na stronie internetowej www.zus.pl).

Załóżmy, że syn przedsiębiorcy z poprzednich przykładów jest studentem w wieku 22 lat i 14 czerwca 2019 r. złożył egzamin dyplomowy na studiach pierwszego stopnia, a od października br. rozpocznie studia drugiego stopnia. Z umowy zlecenia wykonywanej od 1 lipca do 30 września 2019 r. podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.