Transakcja przeniesienia własności działek gruntu rolnego w trybie wywłaszczenia, w zamian za zapłatę odszkodowania właścicielowi tego gruntu, powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli właściciel ten jest rolnikiem będącym podatnikiem VAT i działa w takim charakterze, nawet jeśli nie prowadzi on żadnej działalności w zakresie obrotu nieruchomościami i nie podjął żadnych działań w celu takiego przeniesienia. Tak uznał TSUE w wyroku z dnia 11 lipca 2024 r., w sprawie C-182/23.
Sprawa dotyczyła polskiego podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne zarejestrowanego jako podatnik VAT. Podatnik w 2015 r. nabył działki gruntowe w celu powiększenia gospodarstwa. Nabycie to nie podlegało opodatkowaniu VAT. Decyzją wojewody z marca 2017 r. własność części działek gruntowych, na których znajduje się gospodarstwo, została przeniesiona na Skarb Państwa w celu realizacji inwestycji drogowych. Jednocześnie wojewoda wszczął postępowanie o ustalenie odszkodowania należnego podatnikowi z tytułu przeniesienia własności działek gruntowych nabytych przez Skarb Państwa. W związku z tym podatnik złożył wniosek o wydanie interpretacji w celu ustalenia, czy należy uznać go za podatnika VAT ze względu na sprzedaż działek gruntowych nabytych przez Skarb Państwa oraz czy odszkodowanie otrzymane z tego tytułu powinno podlegać VAT. Jego zdaniem na te pytania należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Jednak organ uznał odwrotnie.
Ostatecznie sprawa trafiła do NSA, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, czy przepisy dyrektywy VAT nie stoją na przeszkodzie temu, aby uznać, że rolnik będący podatnikiem VAT na zasadach ogólnych, który dokonuje przeniesienia prawa własności działki gruntowej na rzecz Skarbu Państwa, w trybie wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie w związku ze zmianą jej przeznaczenia na cele nierolnicze, jest podatnikiem obowiązanym do rozliczenia VAT z tej dostawy, tylko z uwagi na to, że działka ta wykorzystywana była dla celów działalności rolniczej podlegającej opodatkowaniu VAT.
Jak wyjaśnił TSUE, zakwalifikowanie czynności jako "dostawy towarów" wymaga spełnienia trzech kumulatywnych przesłanek. Przede wszystkim musi nastąpić przeniesienie prawa własności. Następnie przeniesienie to musi nastąpić z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa. Wreszcie musi nastąpić wypłata odszkodowania. W omawianym przypadku bezsporne jest, po pierwsze, że działki gruntu rolnego, których dotyczy postępowanie główne, stały się własnością Skarbu Państwa, a po drugie, że to przeniesienie własności wynika z jednostronnej decyzji wojewody, organu administracji publicznej.
W odniesieniu przesłanki dotyczącej zapłaty odszkodowania Trybunał uznał, że w celu ustalenia, czy przesłanka ta jest spełniona, należy jedynie ustalić, czy dane odszkodowanie jest bezpośrednio związane z przeniesieniem własności i czy jego wypłata faktycznie nastąpiła. Jeżeli wypłata tego odszkodowania faktycznie nastąpiła, transakcja stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT.
W omawianej sprawie podmiot, który jest podatnikiem VAT ze względu na swoją działalność rolniczą, działał w charakterze podatnika, przenosząc własność działek gruntu rolnego wykorzystywanych do jego działalności gospodarczej, nawet jeśli nie prowadzi żadnej działalności w zakresie obrotu nieruchomościami i nie podjął w tym celu żadnych działań. Przy czym, w przypadku gdyby Sąd odsyłający stwierdził, że transakcja będąca przedmiotem postępowania głównego została dokonana przez podmiot w ramach zarządzania częścią jego majątku, która nie jest przeznaczona do prowadzenia działalności rolniczej, należałoby uznać, że nie działał on w charakterze podatnika i że transakcja ta nie podlega opodatkowaniu VAT.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
