Rozliczenia związane z poleasingową osobówką

Po zakończeniu trwania zawieranych w działalności gospodarczej umów leasingu samochodów osobowych nieelektrycznych i nienapędzanych wodorem, które klasyfikowane są w podatku dochodowym jako umowy leasingu operacyjnego, większość dotychczasowych leasingobiorców będących osobami fizycznymi decyduje się na skorzystanie z opcji ich wykupu. Wówczas bez względu na to, czy po wykupieniu pozostają w firmie czy też zabezpieczają prywatne potrzeby przedsiębiorcy, w ustawowo określonych okolicznościach podlegają rozliczeniu na gruncie pdof.

Amortyzacja

Przedmiot umowy leasingu operacyjnego po dokonaniu jego wykupu, o ile spełnia on warunki pozwalające na uznanie go za podlegający amortyzacji środek trwały, wskazane w art. 22a ust. 1 ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), powinien zostać wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w miesiącu przekazania do używania. W przypadku samochodu osobowego o sposobie rozliczenia go w kosztach decyduje wartość, za jaką został wykupiony, która przekłada się na jego wartość początkową.

• Dwa limity 150.000 zł

W trakcie trwania umowy leasingu nieelektrycznego auta osobowego, zawartej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, w kwestii opłat związanych z tą umową obowiązuje ograniczenie kosztowe w ramach limitu 150.000 zł, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy o pdof. Ograniczenie to stosuje się do części kapitałowej raty leasingowej. Wykup przedmiotu leasingu jest natomiast z podatkowego punktu widzenia transakcją odrębną od samego leasingu, w związku z tym limit 150.000 zł dotyczący kosztów podatkowych odnoszących się do wydatków ponoszonych na samochód osobowy powinien być przez podatnika naliczany osobno dla leasingu (czyli w odniesieniu do kwot czynszu inicjalnego i rat miesięcznych) i osobno dla wykupu. Pomimo zbieżności kwot są to bowiem dwa różne limity kosztowe uregulowane na gruncie podatku dochodowego w odrębnych przepisach.

W efekcie - jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na wykupienie auta osobowego z leasingu i uznanie go za środek trwały - to korzysta z dwóch limitów kosztowych o wartości 150.000 zł: osobnego dla leasingu (czynsz inicjalny i raty miesięczne) i osobnego dla wykupu. Kwota dotycząca wykupu osobówki z leasingu nie ma bowiem żadnego wpływu na wysokość opłat wynikających z zawartej umowy leasingu operacyjnego limitowanej na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy o pdof. To powoduje, że limit wynikający z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof ma zastosowanie do wykupu samochodu osobowego na podstawie zawartej umowy leasingu operacyjnego w przypadku dokonywania późniejszych odpisów amortyzacyjnych (przykład).

• Osobówka o małej wartości

W przypadku tzw. niskocennego samochodu osobowego podatnik będący byłym leasingobiorcą może wybrać nie tylko amortyzację dokonywaną metodą liniową. Gdy cena składnika wykupionego z leasingu operacyjnego i spełniającego kryteria do uznania za środek trwały nie przekracza 10.000 zł, podatnik może również podjąć decyzję o dokonaniu jednorazowo odpisu amortyzacyjnego od jego wartości początkowej w miesiącu oddania go do używania lub w miesiącu następnym (art. 22f ust. 3 ustawy o pdof).

• Kiedy bez stawki indywidualnej?

W sytuacji gdy leasing operacyjny dotyczył nowego samochodu osobowego, to po jego wykupieniu i przyjęciu do ewidencji środków trwałych przedsiębiorca do jego amortyzacji nie może zastosować indywidualnej stawki amortyzacyjnej.

Z art. 22j ust. 1 ustawy o pdof wynika, że podatnicy mogą indywidualnie ustalać stawki amortyzacyjne w odniesieniu do używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do swojej ewidencji.

Z ustawowej definicji używanych środków trwałych wynika, że z używanym środkiem trwałym mamy do czynienia wtedy, gdy podatnik udowodni, że przed nabyciem taki środek był wykorzystywany przez podmiot inny niż on sam co najmniej przez okres:

• 6 miesięcy - w odniesieniu do środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu, w tym samochodów osobowych,
• 60 miesięcy - w odniesieniu do budynków (lokali) i budowli innych niż budynki (lokale) niemieszkalne.

Omawiane ograniczenie nie będzie zatem dotyczyło poleasingowego wykupu samochodu osobowego jedynie w sytuacji, w której przed zawarciem umowy leasingu przez przedsiębiorcę, który go ostatecznie z leasingu wykupił, był on używany przez inny podmiot przez okres co najmniej 6 miesięcy. Wówczas możliwe jest zastosowanie do jego amortyzacji indywidualnej 40% stawki amortyzacyjnej.

Zbycie auta poleasingowego

Z art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o pdof wynika, że przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej są przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą na podstawie umowy, o której stanowi art. 23b ust. 1 ustawy o pdof, czyli umowy leasingu. Przychody te podlegają opodatkowaniu, nawet jeżeli tzw. poleasingowe składniki przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.

Zatem firmowy przychód w podatku dochodowym generuje jedynie odpłatne zbycie poleasingowego samochodu osobowego, czyli m.in. jego sprzedaż w ustawowo określonym czasie. Nie powstaje on jednak w przypadku dokonania darowizny takiego składnika. Celem darowizny jest bowiem dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego - do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W efekcie, gdy przedsiębiorca zdecyduje się na przekazanie w darowiźnie samochodu wykupionego z leasingu operacyjnego, wówczas taka operacja na gruncie pdof będzie dla niego neutralna podatkowo.