Zmiany w zakresie zatrudniania obywateli Ukrainy

Z dniem 1 lipca br. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (...). Wprowadza ona zmiany, uzupełnia regulacje oraz przedłuża funkcjonowanie ram prawnych dla legalnego pobytu w Polsce obywateli Ukrainy, którzy musieli emigrować ze swojego kraju w związku z konfliktem zbrojnym. Jakie zmiany nowelizacja wprowadza w zakresie zatrudniania tych osób przez polskich pracodawców? Na co powinien zwrócić uwagę podmiot zatrudniający?

Metody zatrudniania

Polscy pracodawcy mogą zatrudniać obywateli Ukrainy w oparciu o kilka procedur, w tym m.in. na podstawie:

• rejestracji oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi,
• zezwolenia na pracę sezonową,
• zezwolenia na pobyt i pracę, tzw. zezwolenie jednolite,
• na podstawie rejestracji powiadomienia.

Aktualnie najchętniej i najczęściej wykorzystywana jest procedura uproszczona, tzn. na podstawie powiadomienia.

Legalność pobytu

Na pracodawcy spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy osoba, którą zamierza zatrudnić, przebywa w Polsce legalnie. W następstwie nowelizacji, zgodnie z art. 2 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, jeżeli obywatel Ukrainy legalnie przybył z terenu swojej ojczyzny na terytorium RP w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 4 tej ustawy i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Polski, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny do 30 września 2025 r. Za legalny uznaje się także pobyt dziecka urodzonego na terytorium RP przez matkę, w okresie dotyczącym matki. Ta sama zasada znajduje zastosowanie w odniesieniu do obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka, który opuścił Ukrainę w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., a następnie przybył legalnie do Polski i zadeklarował pozostanie w tym kraju.

Uproszczona procedura zatrudnienia

Od 1 lipca br. zmianie ulegają też w pewnym zakresie formalności związane z zatrudnianiem obywateli Ukrainy. Są oni uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Polski, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

• przebywają legalnie w Polsce lub ich pobyt uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (...),
• podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi, w terminie 7 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy, powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi,
• wymiar czasu pracy nie jest niższy niż wskazany w powiadomieniu lub liczba godzin nie jest mniejsza niż wskazana w powiadomieniu,
• otrzymają wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż określona w powiadomieniu lub ustalonej według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonej w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy,
• wynagrodzenie, które otrzymuje obywatel Ukrainy, spełnia wymogi określone w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu.

Podmiot zatrudniający zgłoszenia dotyczącego zatrudnienia obywatela Ukrainy musi dokonać wyłącznie on-line. Służy do tego portal praca.gov.pl, gdzie wypełnia się formularz "Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy (PSZ-PPWPU)".

Dla wykonania tej czynności konieczne jest założenie konta użytkownika na tym portalu oraz posiadanie profilu zaufanego. Niedopełnienie tego obowiązku we wskazanym terminie oznacza, że pracodawca powierza pracę cudzoziemcowi nielegalnie.

Obowiązek dokonania ponownego zgłoszenia

Ustawodawca zdecydował się też na uregulowanie kwestii dotyczącej ponownego złożenia powiadomienia. Konieczne jest to w przypadku:

• zmiany rodzaju umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy lub
• zmiany stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy, lub
• zmniejszenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określonego w powiadomieniu, lub
• obniżenia miesięcznej lub godzinowej stawki wynagrodzenia określonej w powiadomieniu.

W takiej sytuacji pracodawca ponowne powiadomienie musi złożyć w terminie 7 dni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy... (Dz. U. z 2024 r. poz. 167 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.05.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 854)