Co dalej z pobytem i pracą obywateli Ukrainy w Polsce?

W okresie ostatnich 3 lat, w związku z toczącym się konfliktem zbrojnym w Ukrainie, do Polski przybyło wielu obywateli tego kraju. Obywatele Ukrainy korzystają w Polsce z ochrony czasowej, pod warunkiem że nie korzystają z takiej ochrony na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej przyznanej z powodu działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy. Termin ich legalnego pobytu w Polsce upłynie z dniem 30 września br. Co dalej z ich pobytem i pracą w Polsce?

Legalność pobytu w Polsce

Zgodnie z art. 2 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, jeżeli obywatel Ukrainy legalnie przybył z terenu swojej ojczyzny na terytorium RP w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 4 tej ustawy i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Polski, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny do 30 września 2025 r. Za legalny uznaje się także pobyt dziecka urodzonego na terytorium RP przez matkę, w okresie dotyczącym pobytu matki. Ta sama zasada znajduje zastosowanie w odniesieniu do obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka, który opuścił Ukrainę w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., a następnie przybył legalnie do Polski i zadeklarował pozostanie w tym kraju.

Ochrona w przepisach unijnych

Rada Unii Europejskiej w dniu 25 czerwca 2024 r. przyjęła decyzję nr 2024/1836 o przedłużeniu do 4 marca 2026 r. tymczasowej ochrony dla obywateli Ukrainy, którzy uciekli ze swojej ojczyzny. Tymczasowa ochrona ma na celu zapewnienie natychmiastowej i zbiorowej ochrony osobom przesiedlonym przybywającym do UE, a niebędącym w stanie powrócić do swojego kraju pochodzenia. System ten zmniejsza presję na krajowe systemy azylowe, ponieważ wnioski nie muszą być rozpatrywane indywidualnie. Osoby objęte tymczasową ochroną korzystają z tych samych praw w całej UE. Chodzi m.in. o:

• prawo pobytu,
• dostęp do rynku pracy i zakwaterowania,
• pomoc medyczną,
• pomoc społeczną,
• dostęp dzieci do edukacji.

Unijne przepisy o tymczasowej ochronie określają minimalne standardy ochrony. Rzeczywisty poziom pomocy może być różny w poszczególnych państwach członkowskich.

Polski ustawodawca nie implementował jeszcze unijnych rozwiązań, więc nie wiadomo, czy benefity dla obywateli Ukrainy pozostaną niezmienione, czy jednak ograniczone.

Praca na uproszczonych zasadach

Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1) przebywa legalnie na terytorium Polski lub jego pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (...),

2) podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi, w terminie 7 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy, powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi,

3) wymiar czasu pracy nie jest niższy niż wskazany w powiadomieniu lub liczba godzin nie jest mniejsza niż wskazana w powiadomieniu,

4) otrzymuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż określona w powiadomieniu lub ustalonej według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonej w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy,

5) wynagrodzenie, które otrzymuje obywatel Ukrainy, spełnia wymogi określone w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu - w przypadkach gdy przepisy te mają zastosowanie.

Co z pobytem i pracą po 30 września br.?

Pracodawcy zatrudniający obywateli Ukrainy zastanawiają się, co dalej z zatrudnieniem pracowników po dniu 30 września 2025 r. Nie wiedzą bowiem, na jak długo przedłużony zostanie ich legalny pobyt i czy ograniczone zostaną ich przywileje.

Obywatele Ukrainy przebywający w RP na podstawie przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, korzystający z ochrony tymczasowej, w każdej chwili mogą zabezpieczyć swój dalszy legalny pobyt w Polsce. Osoby, które w Polsce pracują, prowadzą działalność gospodarczą lub są członkami rodzin takich osób, mogą wnioskować o udzielenie im zezwolenia na pobyt czasowy. Zasady udzielania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę reguluje art. 114 ustawy o cudzoziemcach. Zezwolenie udzielane jest na okres nie dłuższy niż 3 lata. Okres zezwolenia zależy przede wszystkim od okresu, na jaki pracodawca zamierza powierzyć danej osobie pracę.

Pobyt czasowy a dalsze zatrudnienie

Obywatel Ukrainy ma obowiązek poinformować podmiot powierzający wykonywanie pracy o uzyskaniu decyzji, o której mowa w art. 114 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, w ciągu 7 dni od dnia doręczenia decyzji.

W myśl art. 22 ust. 5 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (...), jeżeli obywatel Ukrainy rozpoczął pracę zgodnie z przepisami art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 214) przed wydaniem mu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, o którym mowa w art. 114 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, i zamierza kontynuować pracę na rzecz tego samego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy na warunkach określonych w art. 22 ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (...), podmiot ten powiadomienie musi złożyć w terminie 7 dni od dnia przekazania informacji przez pracownika.

Warto wskazać, że w przypadku kiedy obywatel Ukrainy posiada tytuł do legalnego pobytu w Polsce, np. ważną wizę lub zezwolenie na pobyt, tzn. nie korzysta z ochrony czasowej, to może on zostać zatrudniony zarówno na podstawie powiadomienia, oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi albo zezwolenia na pracę dla cudzoziemca.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2025 r. poz. 337)

Ustawa z dnia 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2024 r. poz. 769 ze zm.)