Jaki wniosek o zasiłek opiekuńczy - Z-15A czy Z-15B?

W celu otrzymania zasiłku opiekuńczego niezbędne jest przede wszystkim (choć nie zawsze) legitymowanie się przez ubezpieczonego odpowiednim zaświadczeniem lekarskim. Jednak, mimo wystawienia przez lekarza takiego zaświadczenia, to ubezpieczony decyduje, czy w efekcie wystąpi o zasiłek opiekuńczy. Postępowanie w sprawie uzyskania tego świadczenia jest bowiem postępowaniem wnioskowym, a ponieważ świadczenie przysługuje z tytułu opieki nie tylko nad chorym dzieckiem, to ważny jest zakres danych podawanych we wniosku, a tym samym z którego formularza wniosku trzeba skorzystać: z druku Z-15A czy Z-15B.

Sytuacje

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje bez okresu wyczekiwania ubezpieczonym zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny. Katalog osób, nad którymi sprawowanie opieki uprawnia do zasiłku opiekuńczego, oraz sytuacji, w przypadku zaistnienia których zasiłek przysługuje, określa art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2025 r. poz. 501), zwanej ustawą zasiłkową. Przypomnijmy, że świadczenie przysługuje z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat, np. w przypadku:
• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
• porodu/choroby małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród/choroba uniemożliwia temu małżonkowi/rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu/innej placówce leczniczej,
• dzieckiem niepełnosprawnym, tj. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat, w przypadku:
• porodu/choroby małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród/choroba uniemożliwia temu małżonkowi/rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu/innej placówce leczniczej,
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
• chorym dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat,
• innym chorym członkiem rodziny, za którego do omawianych celów uważa się małżonka, rodzica dziecka, rodziców, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - pod warunkiem pozostawania z osobą sprawującą opiekę we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki.

Ważne kryteria

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres do:

• 60 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad zdrowymi dziećmi do lat 8 lub chorymi do lat 14, w tym także dziećmi niepełnosprawnymi w tym wieku,
• 14 dni w roku kalendarzowym - z tytułu opieki nad innymi członkami rodziny, w tym chorymi dziećmi w wieku powyżej 14 lat,
• 30 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad:
• chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 14 lat do ukończenia 18 lat albo
• dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 8 lat do ukończenia 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby, pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.

W przypadku gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad osobami, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2a, pkt 2b i pkt 3 ustawy zasiłkowej, to zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym. Wskazany wymiar okresów, za który przysługuje zasiłek opiekuńczy, jest niezależny od liczby osób uprawnionych do zasiłku oraz liczby dzieci i innych chorych członków rodziny wymagających opieki.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny, co nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 oraz art. 12 i art. 17 ustawy zasiłkowej.

Za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, w rozumieniu art. 34 ustawy zasiłkowej, mogącego zapewnić opiekę nie uważa się:

• osoby całkowicie niezdolnej do pracy lub chorej oraz osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie,
• osoby prowadzącej gospodarstwo rolne, działalność pozarolniczą,
• pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie,
• osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów KRiO, jeżeli odmawia ona sprawowania opieki.

Konieczny wniosek

Postępowanie w sprawie nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego jest wnioskowe. Oznacza to, że nawet ubezpieczony legitymujący się stosownym do okoliczności zaświadczeniem lekarskim dla celów nabycia prawa do zasiłku musi złożyć stosowny wniosek. Powinien on zawierać dane określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia MRPiPS w sprawie zakresu informacji o okolicznościach... (Dz. U. z 2025 r. poz. 616), adekwatne do tego, nad kim jest sprawowana opieka. Dla ułatwienia przy wnioskowaniu o świadczenia organ przygotował stosowne druki. Przy ubieganiu się o zasiłek opiekuńczy zastosowanie znajdują dwa formularze, tj.:

• Z-15A - Wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem oraz
• Z-15B - Wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.

Druki te są do siebie podobne, ale nie są jednorodne (patrz tabela). Oba są dostępne w programie DRUKI Gofin.