Obowiązek utworzenia PPK w razie zawieszenia naliczania i odprowadzania składek do PPE

1) Podmiot zatrudniający prowadzi pracowniczy program emerytalny, w związku z czym, spełniając określone warunki, nie został objęty ustawą o PPK. Ze względu na trudną sytuację finansową zamierza na pewien okres zawiesić naliczanie i odprowadzanie składek podstawowych do PPE. Czy zawieszenie tego obowiązku może skutkować koniecznością utworzenia PPK?

Tak, gdy zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE przekroczy 90 dni.

Przepisów ustawy o PPK może nie stosować podmiot zatrudniający, który w terminie objęcia go tą ustawą (wskazanym w art. 134 ust. 1 ustawy o PPK) prowadzi Pracowniczy Program Emerytalny (dalej PPE):

• w którym uczestniczy co najmniej 25% osób zatrudnionych w tym podmiocie, oraz 
   
• nalicza i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 686).

Na temat prowadzenia PPE jako warunku zwalniającego ze stosowania ustawy o PPK pisaliśmy w UiPP nr 2/2020, str. 52-53.

Prowadzenie PPE na powyższych warunkach nie oznacza jednak, iż podmiot zatrudniający nie zostanie objęty ustawą o PPK w innym czasie. Do takiego podmiotu przepisy ustawy o PPK mają zastosowanie, począwszy od dnia:

• zawieszenia naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE w okresie przekraczającym 90 dni,
   
• ograniczenia wysokości odprowadzanych składek podstawowych do PPE poniżej 3,5% wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 15 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, 
   
• likwidacji PPE, 
   
• opóźnienia w odprowadzaniu składek podstawowych do PPE przekraczającego 90 dni, które wynikło z celowego działania podmiotu zatrudniającego, 
   
• następującego po dniu 1 stycznia albo 1 lipca danego roku, jeżeli według stanu na ten dzień w PPE uczestniczy mniej niż 25% osób zatrudnionych w tym podmiocie zatrudniającym (art. 133 ust. 2 ustawy o PPK).

W wymienionych okolicznościach obowiązek stosowania ustawy o PPK powstaje w razie spełnienia choćby jednej z tych przesłanek.

Pracodawca może jednostronnie zawiesić odprowadzanie składek podstawowych do PPE (art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych). Łączny okres tego zawieszenia w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych nie może przekroczyć 3 miesięcy, a jeżeli umowa zakładowa to przewiduje - do 6 miesięcy. Decyzję o dalszym zawieszeniu, jeśli jest to uzasadnione sytuacją finansową podmiotu, zawiera w porozumieniu z reprezentacją pracowników.

Biorąc powyższe pod uwagę, aby podmiot zatrudniający, o którym mowa w pytaniu, nie został objęty reżimem ustawy o PPK, okres zawieszenia naliczania i odprowadzania przez niego składek podstawowych do PPE nie powinien przekroczyć 90 dni. Tym samym może dotyczyć maksymalnie 3-miesięcznych składek (por. wyjaśnienie PFR pt. "Zawieszenie składek do Pracowniczego Programu Emerytalnego a PPK", dostępne na stronie internetowej www.mojeppk.pl).

Podmiot zatrudniający na dzień 30 czerwca 2019 r. 65 osób, od grudnia 2019 r. prowadzi pracowniczy program emerytalny, do którego przystąpiło 20 pracowników, co stanowiło nieco ponad 30% ogółu. Składka podstawowa odprowadzana jest na poziomie 3,5% wynagrodzenia. Ponieważ taki stan został utrzymany także w dniu 1 stycznia 2020 r. (tj. w dniu objęcia tego podmiotu ustawą o PPK), podmiot zatrudniający od 1 stycznia 2020 r. nie stosuje ustawy o PPK. W związku z trudną sytuacją finansową w zakładzie podjęto decyzję o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE za maj i czerwiec 2020 r. Zawieszenie to pozostaje bez wpływu na obowiązek utworzenia PPK.

Zwracamy uwagę! Limit 90 dni zawieszenia naliczania i odprowadzania składek do PPE dotyczy łącznego okresu tego zawieszenia i nie odnawia się po upływie 12 miesięcy. Jeśli więc podmiot zatrudniający kilkakrotnie w różnych okresach korzysta z zawieszenia, ale łącznie przekracza ono 90 dni, to od 91. dnia zawieszenia powinien stosować przepisy ustawy o PPK.

2) Jeśli okres zawieszenia, o którym mowa w pytaniu 1, zostanie wydłużony i przekroczy 90 dni, to w jakim terminie należy zawrzeć umowę o zarządzanie PPK i umowę o prowadzenie PPK?

Jak wyjaśniliśmy w odpowiedzi na pytanie 1, obowiązek stosowania ustawy o PPK przez podmiot niestosujący jej wcześniej w związku z prowadzeniem PPE powstaje począwszy od dnia m.in. zawieszenia naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE w okresie przekraczającym 90 dni. 

Zgodnie z powołanymi wcześniej wyjaśnieniami PFR, w tym celu podmiot: "(...) powinien zawrzeć umowę o prowadzenie PPK, co do zasady najpóźniej do 10. dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia, w którym przypadł 91 dzień zawieszenia naliczania i odprowadzania składek do PPE. Natomiast umowę o zarządzenie PPK podmiot zatrudniający powinien zawrzeć nie później niż 10 dni roboczych przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK. (...)". Nie jest on jednak zobowiązany do utworzenia PPK przed upływem terminów na zawarcie umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK wynikających z art. 134 ust. 2 i 3 ustawy o PPK. Jeśli więc zatrudniał co najmniej 50 osób zatrudnionych według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r., to termin zawarcia umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK przypadnie odpowiednio do 27 października 2020 r. i do 10 listopada 2020 r. Na ten temat pisaliśmy w UiPP nr 8/2020, str. 20.