Urlop wychowawczy należy do tych uprawnień pracowniczych, które mogą zostać wykorzystane w jednym ciągu lub z podziałem na kilka części. W każdym z tych przypadków ważna jest metoda ustalania okresu wspomnianego urlopu. Prawo pracy nie udziela jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o dobór tej metody. Dla potrzeb wielu świadczeń i uprawnień przewidzianych w prawie pracy stosuje się jednak potoczne zasady liczenia terminów.
Posiadany przez pracownika okres zatrudnienia jest ważnym kryterium ustalania prawa do różnych świadczeń i uprawnień ze stosunku pracy. Wymiar urlopu wypoczynkowego, nabycie prawa do urlopu dodatkowego dla pracownika niepełnosprawnego, nagroda jubileuszowa czy dodatki stażowe zależą w dużym stopniu od stażu pracy. Trudno jednak doszukać się w prawie pracy jednej metody ustalania okresów zatrudnienia czy tzw. okresów zaliczalnych.
Odpowiedź na pytanie, jak ustalić staż pracy danego pracownika, zależy od tego, dla potrzeb jakiego świadczenia bądź uprawnienia staż ten jest wymagany. Ponieważ przepisy dotyczące poszczególnych uprawnień pracowniczych umieszczone są w różnych ustawach i rozporządzeniach, każdorazowo trzeba sprawdzać, czy nie zawierają one regulacji dotyczących ustalania stażu pracy dla danego uprawnienia. Inaczej bowiem oblicza się staż urlopowy, inaczej okres zatrudnienia wymagany dla przyznania nagrody jubileuszowej, a jeszcze inaczej staż pracy przyjmowany do dodatku stażowego. Odrębności w tym zakresie dotyczą jednak przede wszystkim tego, jakie okresy tzw. zaliczalne wlicza się do stażu pracy, od którego zależy dane uprawnienie, czy uwzględnia się staż ogólny, czy zakładowy oraz jak traktuje się równoległe okresy zatrudnienia. Wspólna dla większości przypadków ustalania uprawnień pracowniczych jest natomiast potoczna zasada obliczania terminów, charakterystyczna dla prawa pracy.
W myśl powyższej zasady terminu nie liczy się od dnia, w którym przypadł początek terminu do odpowiadającego mu nazwą lub datą dnia, w którym upływa termin końcowy (co jest typowe dla cywilistycznej metody ustalania terminów). Termin liczony potocznie kończy się wcześniej, tj. w dniu poprzedzającym dzień odpowiadający początkowemu dniowi terminu. W ten sposób liczy się np. upływ miesiąca pierwszej w życiu pracy zawodowej dający pracownikowi prawo do tzw. urlopu cząstkowego w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
W Kodeksie pracy oraz innych ustawach z zakresu prawa pracy brak jest wyczerpującego wyliczenia, w jakich sytuacjach pracodawca powinien stosować potoczne zasady liczenia terminów. Obok tych zasad funkcjonują również reguły ustalania terminów wynikające z Kodeksu cywilnego. Przyjmuje się, że znajdują one zastosowanie tylko w przypadkach nieunormowanych w prawie pracy. Jednak, z uwagi na brak jednolitej regulacji dotyczącej sposobu obliczania terminów z zakresu prawa pracy, przy ustalaniu okresu konkretnego uprawnienia (np. okresu urlopu wychowawczego) mogą pojawiać się wątpliwość co do poprawności wybranej metody.
Przykładowo można zastanawiać się, czy ostatni dzień urlopu wychowawczego udzielonego np. na okres dwóch lat mija w dniu odpowiadającym nazwą lub datą początkowemu dniowi terminu (zasada cywilistyczna), czy też w dniu poprzedzającym dzień odpowiadający pierwszemu dniowi terminu (zasada potoczna). Nie jest też pewne, jak zliczać okresy urlopu wychowawczego niepozostające w ciągłości. Wobec tych wątpliwości nasze Wydawnictwo zwróciło się z zapytaniem do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które w odpowiedzi nadesłanej do Wydawnictwa w dniu 2 czerwca br. opowiedziało się za stosowaniem w przypadku urlopu wychowawczego potocznej zasady liczenia terminów (patrz ramka).
|
"(...) zgodnie z art. 186 § 2 Kodeksu pracy wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Dopuszczalny 36-miesięczny okres urlopu wychowawczego należy, zdaniem Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, obliczać z uwzględnieniem orzecznictwa sądowego dotyczącego ustalania okresu zatrudnienia pracownika. Jak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2009 r. (II PK 223/09...) sposób liczenia terminów określonych w przepisach Kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do tego wyroku (...) w judykaturze utrwalony jest pogląd, że sposób liczenia terminów określonych w przepisach Kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., I PZP 16/91..., czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96...). Zasady nabycia uprawnień pracowniczych są zatem zawarte w postanowieniach prawa pracy i odbiegają od reguł prawa cywilnego. Uznając zaś, że kwestia ta jest uregulowana w prawie pracy - jakkolwiek nie wprost - nie ma podstaw, by sięgać do Kodeksu cywilnego, gdyż w myśl art. 300 k.p. stosujemy go do stosunków pracy tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. Zdaniem Departamentu oznacza to, że jeżeli urlop wychowawczy został udzielony od dnia 4 kwietnia 2016 r., to 6-miesięczny okres urlopu wychowawczego upływa 3 października 2016 r. Natomiast jeżeli występują między częściami urlopu wychowawczego przerwy, to dla ustalenia kiedy miną dopuszczalne 36 miesięcy, należy sumować pełne kolejne nieprzerwane miesiące urlopu wychowawczego, przyjmując, że okres miesiąca upływa w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada początkowemu dniowi okresu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca (np. miesiąc liczony od dnia 4 kwietnia upływa w dniu 3 maja). Należy także zsumować dni »wystające« poza pełne miesiące, przyjmując 30 dni za jeden miesiąc (...)". Stanowisko MRPiPS z dnia 2 czerwca 2016 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
