Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Emerytury, renty, świadczenia przedemerytalne  »   Znaczenie wartości trwania życia przy naliczaniu emerytur według ...
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Znaczenie wartości trwania życia przy naliczaniu emerytur według nowych zasad

Gazeta Podatkowa nr 34 (1700) z dnia 27.04.2020
Honorata Urbaniak

Na wartość emerytury obliczanej według nowych zasad ma wpływ przede wszystkim kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. Oprócz jednak tej wartości dużą rolę odgrywają dane statystyczne określające średnią liczbę miesięcy życia pozostałych osobom po osiągnięciu danego wieku. Dane te ogłaszane są corocznie w tablicy średniego dalszego trwania życia stanowiącej podstawę przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Sposób ustalenia emerytury

Algorytm obliczania nowej emerytury wydaje się bardzo prosty. Dla potrzeb jej wyliczenia w pierwszej kolejności trzeba ustalić podstawę obliczenia emerytury. Podstawę tę stanowi kwota:

  • składek na ubezpieczenie emerytalne, uprzednio odpowiednio zwaloryzowanych metodą roczną i/lub kwartalną, (należnych albo wpłaconych w zależności od tytułu podlegania ubezpieczeniu) zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
     
  • zwaloryzowanego kapitału początkowego,
     
  • środków zewidencjonowanych na subkoncie.

Po wyliczeniu wartości podstawy obliczenia emerytury należy już tylko ustalić, ile wynosi średnie dalsze trwanie życia dla danej osoby ubiegającej się o emeryturę. Nowa emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Przy czym, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Tak stanowi art. 25 ust. 1 oraz art. 26 ust. 1, 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Średnie dalsze trwanie życia

Z przedstawionej metody wyliczenia nowej emerytury wynika, że średnie dalsze trwanie życia dla omawianych celów podstawiane jest w mianowniku we wzorze na ustalenie kwoty emerytury.

Aby najprościej zdefiniować co wyraża średnie dalsze trwanie życia, można powiedzieć, że jest to wartość trwania życia po skończeniu określonego wieku. Ta wartość jest tożsama dla kobiet i mężczyzn. Ustawodawca zastrzegł bowiem, że średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet. Ponadto wskazał, że jest ono wyrażane w miesiącach i ogłaszane w tablicach trwania życia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl art. 26 ust. 2 ustawy emerytalnej.


Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.


Tablice trwania życia stanowią podstawę przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Omawiane kwestie wynikają z art. 26 ustawy emerytalnej.

Działając zatem zgodnie z dyspozycją ustawodawcy Prezes GUS w dniu 25 marca 2020 r. wydał komunikat w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (Mon. Pol. poz. 326). Stanowi ona tabelaryczne zestawienie wartości średniego dalszego trwania życia przypisanego do danego wieku ubezpieczonego ukończonego w pełnych latach i miesiącach przyjmowanej jako podstawa w stosunku do wniosków zgłoszonych od 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 marca 2021 r.

Obowiązująca tablica w poprzednim okresie, tj. od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r. została ogłoszona komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (Mon. Pol. poz. 279).

Z porównania niektórych wartości średniego dalszego trwania życia dla konkretnego wieku w oparciu o wymienione tablice zauważalny jest wzrost tych wartości. Nie jest to dobra informacja w zakresie obliczania emerytury. Wyższe wartości średniego dalszego trwania życia powodują obniżenie emerytury.

Złożoność wymienionych przepisów powoduje, że aby ustalić prawidłową wartość średniego dalszego trwania życia, którą w konkretnym przypadku należy uwzględnić do naliczenia emerytury, istotne jest:

  • dla jakiego wieku należy ją przypisać oraz
     
  • na podstawie jakiej tablicy (patrz ramka).

Warto pamiętać, że data złożenia wniosku o emeryturę ma znaczenie nie tylko przy ustalaniu wartości średniego dalszego trwania życia, ale również ma wpływ na datę, od której ustalane jest prawo do emerytury. W myśl dyspozycji art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Świadczenie to wypłaca się jednak poczynając od dnia powstania prawa do tego świadczenia, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, o czym stanowi art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej. Przyznanie emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego możliwe jest jedynie w przypadku wystąpienia o to świadczenie najpóźniej do końca miesiąca, w którym ubezpieczony kończy wymagany wiek (przykład). Warto na to zwrócić uwagę przy składaniu wniosku.

Przykład

Pani Helena osiągnęła powszechny wiek emerytalny (60 lat) 15 lutego 2020 r. Zakładając, że złożyła wniosek o emeryturę:

- w styczniu albo lutym 2020 r., to do naliczenia emerytury została przyjęta wartość średniego dalszego trwania życia adekwatna dla ubezpieczonego, który osiągnął pełne 60 lat, wynikająca z tablicy obowiązującej od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r., tj. wynosząca 260,7,
- 12 marca 2020 r., to podobnie jak wcześniej została przyjęta wartość średniego dalszego trwania życia na poziomie 260,7,
- 16 marca 2020 r., to do naliczenia emerytury została przyjęta wartość średniego dalszego trwania życia adekwatna dla ubezpieczonego, który osiągnął 60 lat i 1 miesiąc, wynikająca z tablicy obowiązującej od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r., tj. wynosząca 260,0,
- 14 kwietnia 2020 r., to do naliczenia emerytury została przyjęta wartość średniego dalszego trwania życia adekwatna dla ubezpieczonego, który osiągnął 60 lat i 1 miesiąc wynikająca z tablicy obowiązującej od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r., czyli w dniu, w którym pani Helena osiągnęła 60 lat, tj. wynosząca 260,0; wartość trwania życia z tablicy obowiązującej w dniu złożenia wniosku, czyli od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2021 r. jest mniej korzystna, bo wynosi 260,7,
- 15 kwietnia 2020 r., to do naliczenia emerytury została przyjęta wartość średniego dalszego trwania życia adekwatna dla ubezpieczonego, który osiągnął 60 lat i 2 miesiące, wynikająca z tablicy obowiązującej od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r., czyli w dniu, w którym pani Helena osiągnęła 60 lat, tj. wynosząca 259,2; wartość trwania życia z tablicy obowiązującej w dniu złożenia wniosku, czyli od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2021 r., jest mniej korzystna, bo wynosi 260,0.

Zakładając, że podstawa obliczenia emerytury pani Heleny wyniosła 500.235,42 zł, to przy wniosku złożonym:

- w styczniu albo lutym 2020 r. emerytura wyniosła 1.918,82 zł (500.235,42 zł : 260,7) i była należna od dnia osiągnięcia wieku, tj. od 15 lutego 2020 r.
- 12 marca 2020 r. emerytura wyniosła 1.918,82 zł (500.235,42 zł : 260,7) i była należna od miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 marca 2020 r.,
- 16 marca 2020 r. emerytura wyniosła 1.923,98 zł (500.235,42 zł : 260,0) i była należna od miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 marca 2020 r.,
- 14 kwietnia 2020 r. emerytura wyniosła 1.923,98 zł (500.235,42 zł : 260,0) i była należna od miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 kwietnia 2020 r.,
- 15 kwietnia 2020 r. emerytura wyniosła 1.929,92 zł (500.235,42 zł : 259,2) i była należna od miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 kwietnia 2020 r.

Do kapitału początkowego

Kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień 1 stycznia 1999 r., następnie waloryzuje i ewidencjonuje na koncie ubezpieczonego. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu.

Stanowi on równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy emerytalnej pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 tej ustawy, dla osób w wieku 62 lat. Mowa o tym w art. 173 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Przy obliczaniu kapitału zastosowanie znajduje tablica ogłoszona Komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. (Mon. Pol. nr 12, poz. 173). Średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 62 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 209 miesięcy i taka wartość przyjmowana jest do naliczenia kapitału. Coroczna zmiana tablic trwania życia pozostaje bez wpływu na ustalanie kapitału początkowego. Niewątpliwie ma to znaczenie przy obliczaniu nowej emerytury - kapitał początkowy stanowi bowiem jedną z części składowych tej emerytury.


Tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, będące podstawą przyznania emerytur dostępne są w serwisie www.wskazniki.gofin.pl.

 

Podstawowe zasady dotyczące ustalania wartości średniego dalszego trwania życia

Przy ustalaniu wieku ubezpieczanego, do którego przypisana jest wskazana w tabeli wartość średniego dalszego trwania życia, znaczenie ma moment złożenia wniosku o emeryturę. Jeżeli ubezpieczony złoży wniosek o świadczenie emerytalne:

- w miesiącu, w którym osiągnie wiek emerytalny lub wcześniej - brany jest pod uwagę wiek ubezpieczonego z dnia osiągnięcia wieku emerytalnego,
- po miesiącu, w którym osiągnie wiek emerytalny - brany jest pod uwagę wiek ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku, a więc, gdy ubezpieczony złoży wniosek:
 
przed ukończeniem kolejnego miesiąca życia, organ przyjmie średnie dalsze trwanie życia dla tego ukończonego wieku, przykładowo gdy ubezpieczony skończył 60 lat 20 kwietnia 2020 r. i złoży wniosek przed 20 maja 2020 r., będzie to 60 lat,
 
po ukończeniu kolejnego miesiąca życia, organ przyjmie średnie dalsze trwanie życia dla wieku wyższego o miesiąc, przykładowo gdy ubezpieczony skończył 60 lat 20 kwietnia 2020 r. i zgłosi wniosek najwcześniej 20 maja 2020 r., będzie to 60 lat i 1 miesiąc.

Kolejnym etapem, po ustaleniu wieku ubezpieczonego, który należy przyjąć, ocenie podlega według jakiej tablicy ma to nastąpić. Zasada w tym zakresie jest następująca. Średnie dalsze trwanie życia ustalane jest według tablicy trwania życia obowiązującej w dniu:

- złożenia wniosku o emeryturę, chyba że korzystniejsze jest przyjęcie tablicy obowiązującej w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
- przyznania emerytury, jeżeli została ona przyznana z urzędu w miejsce dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy albo gdy w dniu złożenia wniosku nie są jeszcze spełnione wszystkie warunki do emerytury.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Emerytury, renty, świadczenia przedemerytalne - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.