Przed kilkoma laty ojciec spisał testament. Poinformował nas o jego treści, a także o miejscu, w którym dokument został złożony. Ojciec jest teraz osobą mocno schorowaną. Dowiedzieliśmy się, że postanowił testament zmienić, na naszą (spadkobierców) niekorzyść. Czy jest to dopuszczalne? Mamy wątpliwości czy w związku z chorobą ojciec jest świadomy swoich czynów. Co możemy w tej sytuacji zrobić?
Wolność testowania polega na tym, że spadkodawca (testator) może w dowolnym momencie spisać, zmienić czy anulować testament. Istotne jest, aby miał pełną zdolność do czynności prawnych. Spisanie testamentu i poinformowanie o tym fakcie najbliższej rodziny w żaden sposób nie ogranicza spadkodawcy w możliwości zmiany tego dokumenty w przyszłości. Zasada ta jest wprost wyrażona w art. 943 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.), w myśl którego spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Stan zdrowia spadkodawcy może mieć znaczenie z punktu widzenia ważności testamentu, nawet wtedy, gdy spadkodawca nie będzie ubezwłasnowolniony (gdyby był ubezwłasnowolniony, nie miałby pełnej zdolności do czynności prawnych i jasne byłoby, że formalnie nie może sporządzić ważnego testamentu). W myśl przepisów testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony m.in. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Stwierdzenie nieważności testamentu może nastąpić jedynie w postępowaniu sądowym.
Określona choroba czy nawet bardzo zaawansowany wiek może wpływać na to, że np. chwilowo spadkodawca nie do końca zdaje sobie sprawę z tego co robi (i np. spisuje dokument, w którym pozbawia całą rodzinę spadku). Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie 10 lat od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
O tym, czy testament jest nieważny, nie decyduje rodzina czy spadkobiercy. Każdy testament należy po śmierci spadkodawcy złożyć do sądu lub do notariusza. Nieważność testamentu zwykle stwierdza się w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub w postępowaniu mającym na celu uchylenie lub zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Są to postępowania nieprocesowe. Nie jest jednak wykluczona dopuszczalność stwierdzenia nieważności testamentu w postępowaniu procesowym o ustalenie nieważności testamentu, w sytuacji gdy interes prawny powoda, dochodzącego unieważnienia testamentu, nie może być zaspokojony w żadnym z wymienionych wyżej postępowań z zakresu prawa spadkowego (uchwała SN z dnia 30 grudnia 1968 r., sygn. III CZP 103/68).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
