Zamierzam zamieścić w moim testamencie zapis windykacyjny, którego przedmiotem jest grunt zabudowany domem. Nie chcę, by podlegał on normalnemu dziedziczeniu, podziałowi pomiędzy spadkobiercami (dzieci, współmałżonka). Moim celem jest przekazanie go od razu z chwilą śmierci mojej żonie. Grunt należy do naszego majątku wspólnego. Czy zatem mogę w testamencie zamieścić taki zapis, skoro nie jest to moja wyłączna własność?
Zagadnienie to jest niewątpliwie ważne i problematyczne. Można spotkać się ze stanowiskiem, że taki zapis nie będzie dopuszczalny. Przypomnieć bowiem należy, że zapis windykacyjny można zamieścić wyłącznie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Polega on na tym, że określona rzecz (np. nieruchomość) przechodzi na własność wskazanej osoby, od razu z chwilą śmierci spadkodawcy - w przeciwieństwie do zapisu zwykłego, gdzie rzecz staje się własnością zapisobiercy dopiero wtedy, gdy spadkobiercy wykonają zobowiązanie spadkodawcy.
Przepisy regulujące powyższe zagadnienie stanowią, że zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Stanowi o tym art. 9812 Kodeksu cywilnego. Ustawa nie odnosi się jednak do tego, czy w momencie tworzenia takiego testamentu (zapisu) przedmiot zapisu musi wchodzić w całości do majątku testatora. Problem w pytaniu polega na tym, że w chwili sporządzania testamentu, w którym taki zapis windykacyjny miałby się znaleźć, spadkodawca (Czytelnik) nie jest wyłącznym właścicielem przedmiotu zapisu (nieruchomości zabudowanej domem).
W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że będzie to możliwe (uchwała z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 46/12). O skuteczności zapisu windykacyjnego decyduje stan majątku spadkodawcy w chwili otwarcia spadku, a nie w chwili sporządzania testamentu zawierającego wspomniany zapis. Oznacza to, że zapisem windykacyjnym mogą być objęte przedmioty majątkowe wymienione w art. 9811 § 2 K.c. należące do majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej. Co więcej, Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska, że taka czynność (sporządzenie tego rodzaju zapisu w testamencie) nie stanowi także czynności zarządu majątkiem wspólnym. Gdyby stanowiła, należałoby uznać, że współmałżonek ma prawo wnieść sprzeciw bądź - przy składnikach o doniosłym znaczeniu dla majątku - że musi wyrazić na taką czynność zgodę (np. gdyby dotyczyło to nieruchomości).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
