Rolnik ubezpieczony w KRUS po założeniu firmy zasadniczo powinien ubezpieczyć się jako przedsiębiorca w ZUS. Jeśli jednak spełni określone warunki w momencie rozpoczęcia prowadzenia firmy, nadal może opłacać rolnicze składki w KRUS. Tak jest jednak tylko w pierwszym roku prowadzenia firmy. W kolejnych latach kontynuacja rolniczego ubezpieczenia jest możliwa tylko wtedy, gdy kwota należnego firmowego podatku dochodowego za poprzedni rok nie przekroczy określonego limitu i rolnik w ustalonym terminie poinformuje o tym KRUS.
Aby po rozpoczęciu wykonywania działalności gospodarczej rolnik mógł pozostać w ubezpieczeniu rolniczym w KRUS, powinien spełnić warunki określone w art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2025 r. poz. 197). Jednym z nich jest posiadanie co najmniej 3-letniego okresu nieprzerwanego obowiązkowego ubezpieczenia w KRUS przed założeniem firmy.
Kontynuowanie rolniczego ubezpieczenia w kolejnych latach jest możliwe, tylko gdy rolnik w każdym roku przekaże do KRUS informację, że kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej nie przekroczyła tzw. rocznej kwoty granicznej. Taką informację rolnik przekazuje do KRUS w terminie do 31 maja każdego roku. Powinna ona mieć formę zaświadczenia z urzędu skarbowego o kwocie tego podatku lub oświadczenia rolnika, że nie została przekroczona roczna kwota graniczna.
Roczna kwota graniczna należnego podatku dochodowego za 2024 r. wynosi 4.358 zł.
Gdy wysokość należnego podatku z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za 2024 r. będzie wyższa niż roczna kwota graniczna za ubiegły rok, która wynosi 4.358 zł, to KRUS wyłączy rolnika z ubezpieczenia rolniczego. Nastąpi to z dniem, do którego rolnik był obowiązany złożyć zaświadczenie/oświadczenie. W 2025 r. nastąpi to z dniem 2 czerwca, ponieważ dzień 31 maja przypada w sobotę. Zatem termin na przekazanie do KRUS stosownej informacji ulega przesunięciu na poniedziałek 2 czerwca 2025 r. Z tym samym dniem z ubezpieczenia rolniczego zostaną też wykluczeni rolnicy, którzy do tego dnia nie złożą w KRUS informacji o należnym podatku za 2024 r.
Termin na złożenie informacji o podatku może zostać przywrócony, ale tylko na wniosek zainteresowanego rolnika i pod warunkiem, że udowodni on, iż spóźnił się z jej złożeniem z przyczyn od niego niezależnych (np. z powodu nieprzewidzianego pobytu w szpitalu). Wraz z wnioskiem w przedmiotowej sprawie rolnik powinien wtedy przedstawić dowody potwierdzające wystąpienie takich zdarzeń (np. zaświadczenie ze szpitala).
Od następnego dnia po wyłączeniu przez KRUS z rolniczego ubezpieczenia (w 2025 r. - od 3 czerwca) taka osoba powinna przekazać do ZUS druk:
Należy pamiętać, że objęcie dobrowolnym dla przedsiębiorców ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek ten zostanie złożony w ZUS. Objęcie nim od dnia wskazanego we wniosku nastąpi tylko wówczas, gdy zostanie on złożony w ZUS w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych (tu: w ciągu 7 dni po wykluczeniu z ubezpieczenia społecznego rolników, czyli w 2025 r. - najpóźniej 10 czerwca).
Za każdy miesiąc, w którym rolnik będzie podlegał ubezpieczeniom w ZUS jako przedsiębiorca, powinien przekazywać do organu rentowego dokumenty rozliczeniowe oraz opłacać za siebie obowiązkowe składki (społeczne i zdrowotną) na zasadach obowiązujących przedsiębiorców. Składki społeczne nalicza się od zadeklarowanej podstawy, nie niższej niż określone minimum (patrz tabela).
Natomiast podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustala się w zależności od tego, w jakiej formie jest opłacany podatek dochodowy od firmowych przychodów. W przypadku opodatkowania według skali podatkowej lub podatkiem liniowym podstawę wymiaru składki zdrowotnej za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniom w ZUS z tytułu prowadzonej firmy, czyli za czerwiec 2025 r. - ze względu na brak sumowania dochodów z miesiąca poprzedniego - będzie stanowiła kwota 3.499,50 zł, a składka - 314,96 zł. Z kolei dla ryczałtowca, jeśli jego firmowy przychód nie przekroczy w czerwcu br. 60.000 zł, podstawa wymiaru składki zdrowotnej za ten miesiąc wyniesie 5.129,51 zł, a składka - 461,66 zł.
Jeżeli przedsiębiorca nie ukończył określonego wieku (55 lat dla kobiety, 60 lat dla mężczyzny), powinien też opłacać za siebie składki na FP i FS (łącznie 2,45%). Nalicza się je od tej samej kwoty co składki społeczne (bez uwzględniania rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych), ale dopiero wtedy, gdy podstawa wymiaru tych składek wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2025 r. - 4.666 zł).
Naliczone składki przedsiębiorca wykazuje w deklaracji ZUS DRA - jeśli opłaca je tylko za siebie, lub w raporcie ZUS RCA - gdy rozlicza składki również za inne osoby (np. pracownika, zleceniobiorcę). Dokumenty rozliczeniowe przekazuje do ZUS do 20. dnia następnego miesiąca. W tym samym terminie opłaca też należne składki jedną wpłatą na indywidualny rachunek wyznaczony przez ZUS. Jeżeli spóźni się z zapłatą składek, do wpłacanej kwoty powinien doliczyć odsetki za zwłokę.
| dla opłacających składki od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego | 5.203,80 zł |
| dla przedsiębiorców opłacających składki od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia; obowiązuje przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe | 1.399,80 zł |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
